Nitigraf
Iohexolum
Roztwór do wstrzykiwań 755 mg/ml | Iohexolum 755 mg/ml
Demo S.A. Pharmaceutical Industry Qualimetrix S.A., Grecja Grecja
Ulotka
Ulotka dołączona do opakowania: informacja dla użytkownika
NITIGRAF, 647 mg/ml, roztwór do wstrzykiwań NITIGRAF, 755 mg/ml, roztwór do wstrzykiwań
Iohexolum
Należy uważnie zapoznać się z treścią ulotki przed zastosowaniem leku, ponieważ zawiera ona informacje ważne dla pacjenta. - Należy zachować tę ulotkę, aby w razie potrzeby móc ją ponownie przeczytać. - W razie jakichkolwiek wątpliwości należy zwrócić się do lekarza, farmaceuty lub pielęgniarki. - Lek ten przepisano ściśle określonej osobie. Nie należy go przekazywać innym. Lek może zaszkodzić
- Jeśli u pacjenta wystąpią jakiekolwiek objawy niepożądane, w tym wszelkie możliwe objawy
Spis treści ulotki
1. Co to jest Nitigraf i w jakim celu się go stosuje
2. Informacje ważne przed zastosowaniem leku Nitigraf
3. Jak stosować Nitigraf
4. Możliwe działania niepożądane
5. Jak przechowywać Nitigraf
6. Zawartość opakowania i inne informacje
1. Co to jest Nitigraf i w jakim celu się go stosuje
Produkt przeznaczony jest wyłącznie do diagnostyki.
Nitigraf jest radiologicznym środkiem kontrastowym, który może być stosowany w czasie badania radiologicznego: - naczyń krwionośnych, - dróg moczowych, - stawów, - uszkodzonych kręgów szyjnych, - żeńskich narządów płciowych, - gruczołów ślinowych, - przewodu pokarmowego.
2. Informacje ważne przed zastosowaniem leku Nitigraf
Kiedy nie stosować leku Nitigraf: - jeśli pacjent ma uczulenie na joheksol, inne środki kontrstowe zawierające jod lub którykolwiek z pozostałych składników tego leku (wymienionych w punkcie 6); - jeśli pacjent ma nadczynność tarczycy. Nie należy stosować leku Nitigraf, jeśli którykolwiek z powyższych punktów dotyczy pacjenta. W przypadku wątpliwości należy porozmawiać z lekarzem lub pielęgniarką.
Ostrzeżenia i środki ostrożności Przed rozpoczęciem stosowania leku Nitigraf należy omówić to z lekarzem lub pielęgniarką, jeśli u pacjenta występuje:
• nadwrażliwość, astma lub reakcje niepożądane na środki kontrastowe zawierające jod; w tych
• ciężka choroba sercowo-naczyniowa w tym wysokie ciśnienie krwi, zakrzepy krwi, udar mózgu
• nagłe zaburzenia czynności mózgu (w tym migrena), nowotwory lub padaczka; • alkoholizm i uzależnienie od narkotyków; • cukrzyca, szpiczak mnogi (złośliwy rozrost pewnego rodzaju krwinek białych) i inne choroby metaboliczne; • ciężkie zaburzenia czynności zarówno nerek jak i wątroby; • osłabienie mięśni; • guz rdzenia nadnerczy związany z nagłym, znacznym wzrostem ciśnienia krwi, silnymi bólami głowy,
• choroby tarczycy; • choroba związana ze zwiększonym wydalaniem aminokwasu cysteiny w moczu (homocystynuria); • choroba układu immunologicznego (miastenia); • niedokrwistość sierpowatokrwinkowa. Przed podaniem leku Nitigraf należy zapewnić właściwe nawodnienie pacjenta. Dotyczy to szczególnie pacjentów, u których występuje szpiczak mnogi (złośliwy rozrost pewnego rodzaju krwinek białych), cukrzyca, zaburzenia czynności nerek, jak również pacjentów w złym stanie ogólnym, niemowląt, małych dzieci oraz osób w podeszłym wieku.
Dzieci i młodzież do 18 lat Należy upewnić się, że przed i po podaniu leku Nitigraf pacjent pije duże ilości płynów. Szczególnie dotyczy to niemowląt i małych dzieci Należy przerwać podawanie leków, które mogą uszkodzić nerki. W przypadku podania leku Nitgraf kobiecie w ciąży, należy monitorować czynność tarczycy noworodka w pierwszym tygodniu życia. W przypadku noworodków z małą masą urodzeniową oraz wcześniaków zalecane jest przeprowadzenie kolejnego badania po 2. i 6. tygodniu życia.
Nitigraf a inne leki Należy powiedzieć lekarzowi o wszystkich lekach stosowanych przez pacjenta obecnie lub ostatnio, a także o lekach, które pacjent planuje stosować.
Jeżeli pacjent stosuje leki wymienionych poniżej rodzajów, przed rozpoczęciem badania należy poinformować o tym lekarza lub pielęgniarkę. Leki te mogą wpływać na wyniki badania. • Środki kontrastowe zawierające jod.
• Jeśli matka dziecka otrzymała środek kontrastowy zawierający jod w czasie ciąży, należy przeprowadzić badanie czynności tarczycy u noworodka w ciągu pierwszego tygodnia po porodzie.
• Metformina (jeden z leków stosowanych u pacjentów z cukrzycą). Przed przeprowadzeniem badania z zastosowaniem leku Nitigraf zostanie określona czynność nerek. Na tej podstawie lekarz ustali, kiedy należy przerwać przyjmowanie metforminy. Należy poinformować
• Leki zwężające naczynia (leki, które obkurczają naczynia krwionośne).
• Interleukina-2 i interferony (białka, które odgrywają istotną rolę w układzie immunologicznym). Jeśli pacjent był leczony interleukiną-2 lub interferonami mniej niż dwa tygodnie przed wstrzyknięciem leku Nitigraf, występuje zwiększone ryzyko zaczerwienienia skóry (rumień), objawów grypopodobnych i reakcji skórnych.
• Jednoczesne użycie niektórych leków (neuroleptyków) przeciwko psychozie (ciężka choroba
• Przyjmowanie pewnych środków stosowanych w nadciśnieniu tętniczym, niektórych chorobach serca lub podwyższonym ciśnieniu śródgałkowym (leki beta-adrenolityczne) może zwiększać podatność na reakcje alergiczne a także wymagać większej dawki beta-agonistów w leczeniu reakcji nadwrażliwości. • Niektóre produkty lecznicze stosowane w nadciśnieniu tętniczym, pewnych chorobach serca lub podwyższonym ciśnieniu śródgałkowym (leki beta-adrenolityczne, substancje rozszerzające naczynia, inhibitory konwertazy angiotensyny, antagoniści receptora angiotensyny) mogą zmniejszać aktywność serca i naczyń krwionośnych.
W przypadku wątpliwości, czy powyższe punkty dotyczą pacjenta, należy porozmawiać z lekarzem lub pielęgniarką przed podaniem tego leku.
Ciąża, karmienie piersią i wpływ na płodność Jeśli pacjentka jest w ciąży lub karmi piersią, przypuszcza że może być w ciąży lub gdy planuje mieć dziecko, powinna poradzić się lekarza lub farmaceuty przed zastosowaniem tego leku.
Lekarz zadecyduje o podaniu tego leku tylko wtedy, gdy będzie przekonany, że korzyści wynikające z badania przewyższają ryzyko zarówno dla matki, jak i dziecka. W przypadku podania leku Nitigraf kobiecie w ciąży, należy monitorować czynność tarczycy noworodka w pierwszym tygodniu życia. W przypadku wcześniaków oraz noworodków z niską wagą urodzeniową zalecane jest przeprowadzenie kolejnego badania po
2. i 6. tygodniu życia,
Nie ma potrzeby przerywania karmienia piersią po podaniu pacjentce leku Nitigraf.
Prowadzenie pojazdów i obsługiwanie maszyn Nie zaleca się prowadzenia pojazdów ani obsługiwania maszyn przez 1 godzinę od ostatniego wstrzyknięcia. Jeśli Nitigraf podano dooponowo, zaleca się, aby pacjent nie prowadził pojazdów ani nie obsługiwał maszyn przez 24 godziny.
3. Jak stosować Nitigraf
Nitigraf jest podawany przez specjalnie przeszkolony i wykwalifikowany personel. • Ten lek jest zawsze stosowany w szpitalu lub klinice. • Pacjent otrzyma wszelkie informacje na temat bezpieczeństwa stosowania tego leku. • Ten lek jest podawany poprzez naczynie krwionośne lub do szpiku kostnego albo jamy ciała przed lub
• Jeśli to konieczne, pacjentowi zostaną podane płyny zarówno przed jak i po podaniu leku.
Zalecana dawka: • pojedyncze wstrzyknięcie do naczynia krwionośnego, szpiku kostnego lub jamy ciała.
Nitigraf można podawać zarówno dorosłym, jak i dzieciom w następujący sposób:
Podanie donaczyniowe Ten środek będzie zazwyczaj wstrzykiwany dożylnie. Czasami będzie podawany przez cienką rurkę z tworzywa sztucznego (cewnik) wprowadzoną do tętnicy, zwykle w ramieniu lub w pachwinie.
Podanie dooponowe Ten środek może być wstrzykiwany do przestrzeni wokół szpiku kostnego w celu uwidocznienia wnęki kręgosłupa lędźwiowego.
Pacjent musi odpoczywać po badaniu przez 1 godzinę z wzniesioną głową i klatką piersi. Później należy unikać zginania kręgosłupa. Pacjenci nie powinni zostawać sami w ciągu pierwszych 24 godzin po zabiegu. W przypadku pacjentów obłożnie chorych, głowa i klatka piersiowej muszą być wzniesione przez 6 godzin.
Podanie doustnie W przypadku badania przełyku, żołądka lub jelita cienkiego, ten środek zazwyczaj podaje się doustnie. Może on zostać rozcieńczony wodą przed badaniem.
Podanie doodbytnicze W przypadku badania przewodu pokarmowego, ten lek jest podawany poprzez odbyt. Może on zostać rozcieńczony wodą przed badaniem.
Następujące testy mogą być wykonywane wyłącznie u dorosłych: badanie stawów, macicy lub jajników, przepukliny i gruczołów ślinowych.
Dawka leku, jaką otrzyma pacjent, zależy od rodzaju badania, zastosowanej techniki, wieku i masy ciała pacjenta. Lekarz zadecyduje, jaka dawka leku jest najbardziej odpowiednia dla pacjenta.
Zastosowanie większej niż zalecana dawki leku Nitigraf Nitigraf jest podawany w szpitalu lub klinice przez specjalnie przeszkolony i wykwalifikowany personel. Jest mało prawdopodobne, że pacjent otrzyma zbyt dużą dawkę leku. Jeżeli jednak do tego dojdzie, lekarz zastosuje odpowiednie leczenie. Głównymi objawami, które mogą wystąpić w przypadku przedawkowania są zaburzenia krążenia w obrębie serca i płuc. Czasami może być konieczne zastosowanie dializy nerek, jako metody leczenia w celu usunięcia nadmiaru joheksolu z organizmu.
W razie jakichkolwiek dalszych wątpliwości związanych ze stosowaniem tego leku należy zwrócić się do lekarza lub pielęgniarki.
4. Możliwe działania niepożądane
Jak każdy lek, lek ten może powodować działania niepożądane, chociaż nie u każdego one wystąpią.
NALEŻY NATYCHMIAST POINFORMOWAĆ LEKARZA O WYSTĄPIENIU KTÓREGOKOLWIEK Z NIŻEJ WYMIENIONYCH CIĘŻKICH DZIAŁAŃ NIEPOŻĄDANYCH LUB NIEZWŁOCZNIE ZGŁOSIĆ SIĘ DO ODDIAŁU RATUNKOWEGO NAJBLIŻSZEGO SZPITALA:
• ○ wysypka, zaczerwienienie skóry, świąd, wysypka z intensywnym swędzeniem i pokrzywką, zaczerwienie/swędzenie oczu, kaszel, katar, kichanie, uderzenia gorąca, obrzęk twarzy; ○ zapalenie naczyń krwionośnych; ○ nagłe nagromadzenie płynu w skórze i błonach śluzowych (na przykład gardła lub języka), trudności z oddychaniem i (lub) świąd i wysypka skórna; mogą to być objawy reakcji nadwrażliwości (rzadko: mogą wystąpić u 1 do 10 osób na 10 000 osób); wymienione powyżej działania niepożądane mogą wystąpić natychmiast po wstrzyknięciu lub nawet kilka dni po wstrzyknięciu i mogą być przejawem sytuacji zagrażającej życiu zwanej wstrząsem; • ciężkie reakcje alergiczne ze znacznym spadkiem ciśnienia krwi, bladość, nieregularne, spowolnione lub przyśpieszone bicie serca, wilgotna skóra i zmniejszona świadomość mogą wystąpić w wyniku nagłego, silnego rozszerzenia naczyń (częstość nieznana: nie może być określona na podstawie dostępnych danych);
• ciężka reakcja nadwrażliwości (z wysoką gorączką), czerwone plamy na skórze, bóle stawów i (lub) zapalenie oka (zespół Stevensa-Johnsona) (częstość nieznana: nie może być określona na podstawie dostępnych danych).
INNE DZIAŁANIA NIEPOŻĄDANE:
REAKCJE OGÓLNE (dotyczą wszystkich dróg podania, o których mowa w punkcie 3)
Często: mogą wystąpić u 1 do 10 osób na 100 • ból, uczucie ciepła.
Niezbyt często: mogą wystąpić u 1 do 10 osób na 1000 • nudności; • zwiększone/nietypowe pocenie się, uczucie zimna, zawroty głowy/omdlenia.
Rzadko: mogą wystąpić u 1 do 10 osób na 10 000 • ból głowy; • wymioty; • gorączka; • spowolnione bicie serca (bradykardia).
Bardzo rzadko: mogą wystąpić u mniej niż 1 osoby na 10 000 • przemijający metaliczny smak (zaburzenia smaku); • drgawki; • wysokie ciśnienie krwi, niskie ciśnienie krwi; • biegunka, bóle żołądka, uczucie dyskomfortu; • dreszcze.
Częstość nieznana: nie może być określona na podstawie dostępnych danych • omdlenia (utrata przytomności), zawroty głowy lub uczucie pustki w głowie; • bolesny obrzęk ślinianek.
REAKCJE PO PODANIU DONACZYNIOWYM (DOŻYLNYM LUB DOTĘTNICZYM)
Często: mogą wystąpić u 1 do 10 osób na 100 • przejściowe zmiany dotyczące oddechu, trudności z oddychaniem.
Niezbyt często: mogą wystąpić u 1 do 10 osób na 1 000 • ból i uczucie dyskomfortu.
Rzadko: mogą wystąpić u 1 do 10 osób na 10 000 • zawroty głowy, osłabienie, osłabienie mięśni, porażenie, senność; • nietolerancja jasnego światła; • zaburzenia rytmu serca (w tym spowolnienie rytmu serca (bradykardia), przyspieszenie rytmu serca
• kaszel, zatrzymanie oddechu; • biegunka; • zaburzenia czynności nerek, w tym ostra niewydolność nerek; • złe samopoczucie, zmęczenie; • wysypka skórna i świąd, zaczerwienienie skóry; • pogorszenie wzroku.
Bardzo rzadko: mogą wystąpić u mniej niż 1 osoby na 10 000 • drgawki, zaburzenia świadomości; • atak serca; • nagłe zaczerwienienie twarzy i szyi; • skrócenie oddechu, silne duszności spowodowane skurczem mięśni oddechowych i obrzękiem błony
Częstość nieznana: nie może być określona na podstawie dostępnych danych • różne rodzaje wysypki skórnej i zaostrzenie nawracającej choroby skóry związanej z łuszcząca się,
• cięższe reakcje skórne związane z podaniem środka kontrastowego; • nadmierne wytwarzanie hormonu tarczycy (nadczynność tarczycy), przejściowe zaburzenia czynności
• dezorientacja, podniecenie, niepokój (pobudzenie), nerwowość, lęk; • przejściowa utrata pamięci, obrzęk mózgu; • przejściowe zaburzenia motoryczne, takie jak zaburzenia mowy, dezorientacja; • przejściowe zaburzenia mózgu (encefalopatia włącznie z przejściową utratą pamięci, śpiączka,
• przemijająca ślepota; • przemijająca utrata słuchu; • ciężkie choroby serca (w tym niewydolność serca, zatrzymanie akcji serca, zatrzymanie akcji serca
• wstrząs (stan charakteryzujący się znacznym spadkiem ciśnienia krwi, bladością, niepokojem,
• ciężka niewydolność oddechowa z obrzękiem płuc, skurcz dróg oddechowych, zatrzymanie
• zapalenie trzustki z silnym bólem w nadbrzuszu promieniującym do pleców oraz nudności i wymioty; • bóle stawów (artralgia), osłabienie mięśni, skurcze mięśni; • ból i miejscowe reakcje w miejscu wstrzyknięcia, bóle pleców; • zmniejszenie liczby krwinek; • zatrucie jodem (duże ilości jodu w organizmie) powodujące obrzęk i wrażliwości (ból) gruczołów
REAKCJE PO PODANIU DOOPONOWYM W tym przypadku może dojść do niepożądanych skutków wiele godzin lub nawet dni po zabiegu.
Bardzo często: mogą wystąpić u więcej niż 1 osoby na 10 • ból głowy (może być silny i długotrwały).
Często: mogą wystąpić u 1 do 10 osób na 100 • nudności, wymioty.
Niezbyt często: mogą wystąpić u 1 do 10 osób na 1 000 • zapalenie mózgu lub szpiku kostnego (zapalenie opon mózgowych).
Rzadko: mogą wystąpić u 1 do 10 osób na 10 000 • drgawki, zawroty głowy; • ból szyi, bóle pleców; • bóle kończyn.
Częstość nieznana: nie może być określona na podstawie dostępnych danych
• niepokój (pobudzenie); • dezorientacja; • pobudzenie opon mózgowych bez możliwości zapalenia; • przejściowe zaburzenia mózgu (encefalopatia włącznie z przejściową utratą pamięci, śpiączka, zaburzenia świadomości, utrata pamięci dotycząca okresu krótko przed zabiegiem); • przemijająca ślepota, nietolerancja jasnego światła; • przemijająca utrata słuchu; • skurcze mięśni; • ból i miejscowe reakcje w miejscu wstrzyknięcia.
Reakcje po podaniu doustnym:
Bardzo często: mogą wystąpić u więcej niż 1 osoby na 10 • biegunka.
Często: mogą wystąpić u 1 do 10 osób na 100 • nudności, wymioty.
Niezbyt często: mogą wystąpić u 1 do 10 osób na 1 000 • ból żołądka.
Reakcje po podaniu do macicy lub jajników:
Bardzo często: mogą wystąpić u więcej niż 1 osoby na 10 • ból w podbrzuszu.
Reakcje po podaniu dostawowym:
Bardzo często: mogą wystąpić u więcej niż 1 osoby na 10 • ból
Częstość nieznana: nie może być określona na podstawie dostępnych danych • zapalenie stawów
W przypadku wystąpienia działania niepożądanego po opuszczeniu szpitala lub kliniki, należy niezwłocznie zgłosić się do oddziału ratunkowego najbliższego szpitala.
Zgłaszanie działań niepożądanych Jeśli wystąpią jakiekolwiek objawy niepożądane, w tym wszelkie objawy niepożądane niewymienione w ulotce, należy powiedzieć o tym lekarzowi, farmaceucie lub pielęgniarce. Działania niepożądane można zgłaszać bezpośrednio do Departamentu Monitorowania Niepożądanych Działań Produktów Leczniczych Urzędu Rejestracji, Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych., Al. Jerozolimskie 181C, 02-222 Warszawa, tel.: + 48 22 49 21 301, faks: + 48 22 49 21 309, e-mail: [email protected] Działania niepożądane można zgłaszać również podmiotowi odpowiedzialnemu. Dzięki zgłaszaniu działań niepożądanych można będzie zgromadzić więcej informacji na temat bezpieczeństwa stosowania leku.
5. Jak przechowywać Nitigraf
Lek należy przechowywać w miejscu niewidocznym i niedostępnym dla dzieci.
Przechowywać w temperaturze poniżej 30°C. Przechowywać w opakowaniu zewnętrznym w celu ochrony przed światłem. Nie zamrażać. Chronić przed promieniowaniem wtórnym. Produkt może być przechowywany w szklanych fiolkach i butelkach przez jeden miesiąc w temperaturze 37°C. Rozcieńczony produkt leczniczy jest przeznaczony tylko do stosowania w badaniach przewodu pokarmowego i odbytu oraz w tomografii komputerowej ze wzmocnieniem środkiem kontrastującym (CT).
Nie stosować tego leku po upływie terminu ważności zamieszczonego na etykiecie po: Termin ważności (EXP):. Termin ważności oznacza ostatni dzień podanego miesiąca.
Leków nie należy wyrzucać do kanalizacji ani domowych pojemników na odpadki. Należy zapytać farmaceutę, jak usunąć leki, których się już nie używa. Takie postępowanie pomoże chronić środowisko.
Personel szpitala zapewni prawidłowy sposób przechowywania i usuwania produktu oraz niestosowanie go po upływie terminu ważności podanego na etykiecie.
6. Zawartość opakowania i inne informacje
Co zawiera Nitigraf • Substancją czynną leku jest joheksol. Fiolka leku Nitigraf zawiera:
- 647 mg joheksolu na ml (co odpowiada 300 mg jodu na ml) lub - 755 mg joheksolu na ml (co odpowiada 350 mg jodu na ml).
Nitigraf zawiera także: trometamol (TRIS), sodu wapnia edetynian, kwas solny stężony (do ustalenia pH) oraz wodę do wstrzykiwań.
Jak wygląda lek Nitigraf i co zawiera opakowanie
Lek Nitigraf jest przezroczystym, bezbarwnym do bladożółtego, jałowym roztworem wodnym i jest dostarczany w fiolce lub butelce ze szkła typu I z korkiem z gumy bromobutylowej i aluminiowym uszczelnieniem, w tekturowym pudełku.
Fiolki 10, 20, 50, 75 i 100 ml Butelki 200 ml
Podmiot odpowiedzialny i wytwórca
Podmiot odpowiedzialny JUSTE S.A.Q.F. Avda. De San Pablo, 27 Hiszpania
Wytwórca Demo S.A. Pharmaceutical Industry Grecja
lub
Athens, 15343 Grecja
Ten produkt leczniczy jest dopuszczony do obrotu w krajach członkowskich Europejskiego Obszaru Gospodarczego pod następującymi nazwami: [Do uzupełnienia na szczeblu krajowym] Proszę podać nazwę Data ostatniej aktualizacji ulotki: 03/2020
Charakterystyka
1 CHARAKTERYSTYKA PRODUKTU LECZNICZEGO
NITIGRAF, 647 mg/ml, roztwór do wstrzykiwań NITIGRAF, 755 mg/ml, roztwór do wstrzykiwań
Pełny wykaz substancji pomocniczych, patrz punkt 6.1.
Joheksol jest niejonowym, monomerycznym, trójjodowym, rozpuszczalnym w wodzie radiologicznym środkiem kontrastującym. (Nitigraf w stężeniu 140 mg I/ml jest izotoniczny w stosunku do krwi oraz płynów tkankowych). Wartość pH wynosi od 6,8 do 7,6 dla wszystkich roztworów.
W tabeli poniżej przedstawiono osmolarność i lepkość produktu leczniczego Nitigraf: Metoda: osmometria parowo-ciśnieniowa
Roztwór do wstrzykiwań, do podania dożylnego, dotętniczego, dooponowego oraz do jam ciała. Nitigraf jest dostarczany gotowy do użycia, jako przezroczysty, bezbarwny do bladożółtego, jałowy roztwór wodny.
Produkt leczniczy przeznaczony wyłącznie do diagnostyki.
Radiologiczny środek kontrastujący do podawania w następujących zabiegach diagnostycznych: arteriografii, urografii, flebografii, mielografii szyjnej, artrografii, histerosalpingografii, sialografii oraz badaniach przewodu pokarmowego.
Dawkowanie może różnić się w zależności od typu badania oraz techniki podania. Zazwyczaj stosuje się takie samo stężenie jodu oraz taką samą objętość, jak przy użyciu innych jodowych środków kontrastujących, będących w powszechnym użyciu. Przed podaniem oraz po zakończeniu podawania produktu leczniczego należy zapewnić właściwe nawodnienie pacjenta. W tabelach poniżej podano wielkości dawkowania mogące służyć jako wytyczne:
PODANIE DOŻYLNE Wskazanie StężenieObjętośćUwagi Urografia Dorośli 40-80 ml W pojedynczych przypadkach można przekroczyć objętość Dzieci < 7 kg 1
Dzieci > 7 kg 1
(maks. 40 ml)
Flebografia kończyny dolnej
1
ml/kończynę
Cyfrowa angiografia subtrakcyjna
ml/wstrzyknięcie
Tomografia komputerowa ze wzmocnieniem środkiem kontrastującym (CT)
Dorośli 1
1
Całkowita dawka jodu zazwyczaj 30 - 60 g Dzieci 1
2-3 ml/kg mc. (maks. 40 ml)
1-3 ml/kg mc. (maks. 40 ml)
W pojedynczych przypadkach* można podać do 100 ml * Gdy pacjent jest dzieckiem z masą ciała osoby dorosłej. 3
PODANIE DOTĘTNICZE Wskazanie StężenieObjętośćUwagi Arteriografia - aorty piersiowej
- aorty brzusznej
- selektywna mózgowa
- udowa
- inne
ml/wstrzyknięcie
ml/wstrzyknięcie
ml/wstrzyknięcie
ml/wstrzyknięcie
W zależności od rodzaju badania
Wstrzykiwana objętość zależy od miejsca podania
Kardioangiografia
Dorośli - lewa komora oraz wstrzyknięcie do łuku aorty
- selektywna arteriografia naczyń wieńcowych
30- 60 ml/wstrzyknięcie
ml/wstrzyknięcie
Dzieci W zależności od masy ciała oraz patologii; (maks. 8 ml/kg mc.)
Cyfrowa angiografia subtrakcyjna
1
1
ml/wstrzyknięcie
ml/wstrzyknięcie
ml/wstrzyknięcie
W zależności od miejsca podania, niekiedy stosuje się większą objętość - do 30 ml
4
PODANIE DOOPONOWE Wskazanie StężenieObjętośćUwagi Mielografia lędźwiowa
- z dojścia lędźwiowgo
- z dojścia szyjnego bocznego
1
1
Aby zminimalizować ryzyko wystąpienia działań niepożądanych, nie należy przekraczać całkowitej dawki jodu wynoszącej 3 g.
BADANIE JAM CIAŁA Wskazanie StężenieObjętośćUwagi Artrografia
1
Histerosalpingografia
1
Sialografia
1
Badanie przewodu pokarmowego
Dorośli - podanie doustne
Indywidualna
Dzieci - przełyk
Maks. dawka 50 ml
Maks. dawka 50 ml Wcześniaki
Dzieci – podanie doodbytnicze
1
Rozcieńczyć wodą wodociągową do stężenia 100 – g I/ml
Przykład: rozcieńczyć Nitigraf wodą wodociągową w stosunku 1:1 lub 1:2
5 Tomografia komputerowa ze wzmocnieniem środkiem kontrastującym (CT) Dorośli - podanie doustne
Dzieci - podanie doustne
Dzieci – podanie doodbytnicze
Rozcieńczyć wodą wodociągową do stężenia
Rozcieńczyć wodą wodociągową do stężenia
Rozcieńczyć wodą wodociągową do stężenia
rozcieńczonego roztworu przez odpowiedni okres czasu
ml/kg mc. rozcieńczonego roztworu
Indywidualna Przykład: rozcieńczyć produkt leczniczy Nitigraf wodą wodociągową w stosunku 1:50
1
zawierające joheksol w dawkach mniejszych niż 300 mg I/ml 647 mg/ml
Nadwrażliwość na substancję czynną, inne środki kontrastowe zawierające jod lub na którąkolwiek substancję pomocniczą wymienioną w punkcie 6.1. Tyreotoksykoza przebiegająca z widocznymi objawami.
Brak jest wyraźnych, bezwzględnych przeciwwskazania do stosowania niejonowych urograficzno-angiograficznych środków kontrastowych.
Ogólne ostrzeżenia dotyczące stosowania niejonowego środka kontrastującego:
Reakcje nadwrażliwości Specjalnej uwagi wymagają pacjenci z alergią w wywiadzie, astmą oraz niekorzystnymi, nieprzewidzianymi reakcjami na jodowe środki kontrastujące. W związku z tym, każde zastosowanie środków kontrastujących powinno być poprzedzone szczegółowym wywiadem lekarskim. U pacjentów ze skłonnością do alergii oraz u pacjentów ze znanymi reakcjami nadwrażliwości Nitigraf należy stosować jedynie w bezwzględnych wskazaniach. U pacjentów z ryzykiem wystąpienia nietolerancji należy rozważyć zastosowanie premedykacji kortykosteroidami lub środkami blokującymi receptory histaminowe H 1
2 . Niemniej jednak, mogą one nie zapobiec wstrząsowi anafilaktycznemu a także mogą maskować jego początkowe objawy. U pacjentów z astmą oskrzelową szczególnie zwiększone jest ryzyko wystąpienia skurczu oskrzeli.
Uważa się, że ryzyko wystąpienia działań niepożądanych po podaniu produktu leczniczego Nitigraf jest niewielkie. Należy jednak pamiętać, iż jodowe środki kontrastujące mogą powodować ciężkie, zagrażające życiu reakcje anafilaktyczne lub inne objawy nadwrażliwości. Niezależnie od ilości oraz drogi podania, objawy takie jak obrzęk naczynioruchowy, zapalenie spojówek, kaszel, świąd, katar, kichanie i pokrzywka mogą wskazywać na ciężką reakcję anafilaktyczną wymagającą leczenia. W związku z powyższym należ y z wyprzedzeniem zaplanować i przygotować niezbędne produkty lecznicze i sprzęt oraz zapewnić dostępność wykwalifikowanego i doświadczonego personelu medycznego. W stanie przedwstrząsowym należy natychmiast zaprzestać podawania środka kontrastującego i jeśli to konieczne, rozpocząć dożylnie odpowiednie leczenie. 6 W związku z tym zaleca się stosowanie założonego na stałe cewnika lub kaniuli w celu podania środka kontrastowego dożylnie lub dotętniczo.
Pacjenci przyjmujący środki β-adrenolityczne mogą mieć nietypowe objawy anafilaksji, które mogą być mylone z objawami ze strony układu przywspółczulnego.
Zazwyczaj, objawami nadwrażliwości są dolegliwości oddechowe lub skórne o niewielkim nasileniu, takie jak łagodne zaburzenia oddychania, zaczerwienienie skóry (rumień), pokrzywka, świąd lub obrzęk twarzy. Ciężkie reakcje, takie jak obrzęk naczynioruchowy, obrzęk podgłośni, skurcz oskrzeli i wstrząs występują rzadko. Wymienione reakcje występują zazwyczaj w ciągu godziny od podania środka kontrastującego. W rzadkich przypadkach, nadwrażliwość może pojawić się z opóźnieniem (po kilku godzinach lub dniach), jednak takie przypadki rzadko zagra żają życiu pacjenta i przeważnie dotyczą skóry.
Czas obserwacji pacjenta Po podaniu środka kontrastującego pacjenci powinni pozostać pod nadzorem lekarza przez co najmniej jedną godzinę po podaniu leku, ponieważ większość działań niepożądanych występuje w tym czasie. Obserwowano także reakcje opóźnione. W przypadku pacjentów z zastoinową niewydolnością serca, zalecany okres obserwacji wynosi kilku godzin.
Koagulopatia Angiografia cewnikowa z kontrastem niesie ze sobą ryzyko wywołania powikłań zakrzepowo-zatorowych. W porównaniu z jonowymi środkami kontrastującymi, środki niejonowe wywołują słabszy efekt hamujący koagulację w warunkach in vitro. Podczas cewnikowania należy wziąć pod uwagę, że oprócz środka kontrastującego, na rozwój powikłań zakrzepowo-zatorowych może wpływać wiele innych czynników. Zalicza się do nich czas trwania badania, ilość wstrzyknięć, rodzaj cewnika oraz materiał strzykawki, istniejące choroby podstawowe i jednocześnie stosowane produkty lecznicze. W trakcie zabiegów z zastosowaniem cewników naczyniowych, należy zwracać uwagę na technikę angiografii i konieczność częstego przepłukiwania cewnika (np. heparynizowaną solą fizjologiczną), żeby zmniejszyć do minimum ryzyko wystąpienia zakrzepu lub zatoru związanego z badaniem. Badanie powinno trwać tak krótko, jak to możliwe.
Należy zachować ostrożność u pacjentów z homocystynurią (ryzyko wystąpienia powikłań zakrzepowo-zatorowych). Należy zachować ostrożność u pacjentów, u których podejrzewa się wystąpienie zakrzepicy, zapalenia żył, zatoru, miejscowego zakażenia lub całkowitej niedrożności układu żylnego. W celu uniknięcia wynaczynienia, zaleca się podanie w trakcie fluoroskopii. Gdy środek kontrastowy jest podawany dotętniczo, należy przez cały czas kontrolować
W obecności choroby Bürgera (thromboangiitis obliterans) lub narastających zakażeń z niedokrwieniem, musi istnieć wyraźne wskazania do koronarografii. W przeciwnym razie, takie badanie jest przeciwwskazana w tych przypadkach.
Nawodnienie Przed podaniem środka kontrastującego oraz po nim należy zapewnić właściwe nawodnienie pacjenta. Jeśli to konieczne, pacjent powinien być nawadniany dożylnie do momentu całkowitego wydalenia środka kontrastującego. Dotyczy to szczególnie pacjentów, u których występują: szpiczak mnogi, cukrzyca, zaburzenia czynności nerek, hiperurykemia, jak również (małych) dzieci, osób w podeszłym wieku oraz pacjentów w złym stanie ogólnym. U pacjentów z grupy ryzyka należy kontrolować metabolizm wody i elektrolitów oraz opanować objawy nagłego spadku stężenia wapnia w surowicy. Z powodu ryzyka odwodnienia podczas stosowania leków moczopędnych, w pierwszej kolejności konieczne jest nawadnianie pacjenta i podawanie elektrolitów, w celu zmniejszenia ryzyka wystąpienia ostrej niewydolności nerek.
hemodynamiki i równowagi elektrolitowej.
Zaburzenia sercowo-naczyniowe Szczególną uwagę należy także zwrócić na pacjentów z ciężkimi chorobami serca, schorzeniami sercowo-naczyniowymi oraz nadciśnieniem płucnym. Mogą u nich wystąpić zaburzenia hemodynamiczne 7 i zaburzenia rytmu serca. Szczególnie dotyczy to podania środka kontrastującego dowieńcowo, do lewej i prawej komory (patrz punkt 4.8). Pacjenci z niewydolnością serca, ciężką chorobą wieńcową, niestabilną dusznicą bolesną, chorobą zastawek, przebytym zawałem mięśnia sercowego, przebytym zabiegiem pomostowania tętnic wieńcowych oraz nadciśnieniem płucnym są szczególnie narażeni na wystąpienie zaburzeń serca.
Zmiany w EKG oraz arytmia występują częściej u pacjentów w podeszłym wieku oraz u pacjentów po przebytych chorobach serca ze zmianami niedokrwiennymi.
U pacjentów z niewydolnością serca, donaczyniowe podanie środka kontrastującego może wywołać obrzęk płuc.
Zaburzenia ośrodkowego układu nerwowego Ze względu na zwiększone ryzyko drgawek, wskazana jest ostrożność u pacjentów z ostrymi patologiami mózgowymi , guzami lub padaczką, . Także u osób uzależnionych od alkoholu lub narkotyków ryzyko występowania drgawek oraz reakcji neurologicznych jest zwiększone.
Zaleca się ostrożność przy podaniu donaczyniowym pacjentom z ostrym udarem niedokrwiennym mózgu lub ostrym krwawieniem wewnątrzczaszkowym, jak również pacjentom z chorobami powodującymi zaburzenie bariery krew-mózg, pacjentom z obrzękiem mózgu, ostrą chorobą demielinizacyjną oraz zaawansowaną miażdżycą naczyń mózgowych. Objawy neurologiczne spowodowane przez przerzuty, procesy degeneracyjne lub zapalne mogą nasilać się przy zastosowaniu środka kontrastującego. Wstrzyknięcie dotętnicze środka kontrastującego może indukować skurcz naczyń, co może doprowadzić do niedokrwienia mózgu. Pacjenci z objawowymi chorobami naczyń mózgowych, po przebytych udarach lub z częstymi, przemijającymi atakami niedokrwiennymi są szczególnie narażeni na wystąpienie zaburzeń
kontrastującym po wstrzyknięciu dotętniczym. U kilku pacjentów po badaniu mielograficznym opisano tymczasową utratę słuchu a nawet głuchotę. Było to prawdopodobnie związane z obniżeniem ciśnienia płynu mózgowo-rdzeniowego po punkcji lędźwiowej.
Zaburzenia czynności nerek Stosowanie jodowych środków kontrastujących może powodować występowanie nefropatii kontrastowej (ang. contrast induced nephropathy - CIN), zaburzeń czynności nerek lub ostrej niewydolności nerek. Aby zapobiec wystąpieniu tych działań niepożądanych po podaniu środka kontrastującego, szczególną opieką należy otoczyć pacjentów z istniejącymi zaburzeniami czynności nerek i cukrzycą. Tacy pacjenci znajdują się w grupie ryzyka wystąpienia nefropatii kontrastowej. Innymi czynnikami predysponującymi są: wystą pienie niewydolności nerek po poprzednim podaniu środka kontrastującego, choroba nerek w wywiadzie, wiek powyżej 60 lat, odwodnienie, zaawansowana miażdżyca, niewyrównana niewydolność serca, duże dawki i wielokrotne wstrzyknięcia środka kontrastującego, bezpośrednie podanie środka kontrastującego do tętnicy nerkowej, narażenie na kolejne substancje nefrotoksyczne, ciężkie i przewlekłe nadciśnienie, hiperurykemia, paraproteinemie (szpiczak mnogi oraz makroglobulinemia Waldenstroma, plazmacytoma) lub dysproteinemie.
Środki zapobiegawcze: - identyfikacja pacjentów wysokiego ryzyka; - zapewnienie właściwego nawodnienia; jeśli zachodzi potrzeba, wlew dożylny należy rozpocząć przed zabiegiem i utrzymywać przez cały czas, aż do całkowitego usunięcia środka kontrastującego przez nerki; - unikanie dodatkowego obciążania nerek, poprzez opóźnienie zastosowania produktów leczniczych
- ograniczenie dawki środka kontrastującego do minimum; - opóźnienie powtórnego badania z podaniem środka kontrastującego aż do momentu, kiedy parametry
Pacjentom poddawanym hemodializie można podawać środek kontrastujący w celu przeprowadzenia badania radiologicznego. Odstęp czasu między podaniem środka kontrastującego i hemodializą nie jest istotny.
Pacjenci chorzy na cukrzycę przyjmujący metforminę 8 U pacjentów chorych na cukrzycę leczonych metforminą, szczególnie tych, którzy dodatkowo mają zaburzenia czynności nerek, istnieje ryzyko wystąpienia kwasicy mleczanowej po podaniu jodowych środków kontrastujących. U pacjentów chorych na cukrzycę przyjmujących metforminę, tuż przed donaczyniowym podaniem środków kontrastujących należy oznaczyć stężenie kreatyniny w surowicy, w celu zmniejszenia prawdopodobieństwa wystąpienia kwasicy mleczanowej. Należy również podjąć poniższe środki ostrożności w następujących sytuacjach:
Prawidłowe stężenie kreatyniny w surowicy krwi (<130 μmol/litr)/prawidłowa czynność nerek Należy przerwać podawanie metforminy na czas badania z podaniem środka kontrastującego. Podawanie metforminy można wznowić 48 godzin po badaniu, pod warunkiem, że stężenie kreatyniny w surowicy krwi utrzymuje się w normie.
Nieprawidłowe stężenie kreatyniny w surowicy krwi (>130 μmol /litr)/zaburzona czynność nerek Należ y przerwać podawanie metforminy, a badanie z użyciem środka kontrastującego odłożyć o 48 godzin. Wznowienie podawania metforminy może nastąpić 48 godzin po badaniu, pod warunkiem, że stężenie kreatyniny w surowicy krwi utrzymuje się w normie (<130 μmol/litr).
W nagłych wypadkach W nagłych przypadkach zaburzenia czynności nerek lub niepewności co do ich stanu, przed podaniem środka kontrastującego należy oszacować stosunek ryzyka do korzyści. Należy rozważyć alternatywne techniki obrazowania. Jeśli zastosowanie środka kontrastowego jest to konieczne, należy podjąć następujące środki ostrożności: Podawanie metforminy należy przerwać. Szczególnie ważne jest utrzymywanie odpowiedniego nawodnienia pacjenta przed podaniem środka kontrastującego oraz w ciągu 24 godzin po jego podaniu. Należy monitorować czynność nerek (np. poprzez oznaczanie stężenia kreatyniny w surowicy), stężenie kwasu mlekowego w surowicy krwi oraz pH krwi, a pracownicy szpitala powinni być szczególnie wyczuleni na występowanie objawów kwasicy mleczanowej.
Zaburzenia czynności wątroby Istnieje ryzyko przemijającego zaburzenia czynności wątroby. Należy zwrócić szczególną uwagę na pacjentów z ciężkim zaburzeniem czynności zarówno nerek jak i wątroby, gdyż u takich pacjentów klirens środka kontrastującego może być znacznie wydłużony.
Miastenia Podanie środka kontrastującego zawierającego jod może zaostrzyć objawy u pacjentów z miastenią.
Guz chromochłonny nadnerczy Pacjentom z guzem chromochłonnym nadnerczy, którzy są w trakcie zabiegów interwencyjnych, należy podać środki blokujące receptory α. Pozwoli to uniknąć przełomu nadciśnieniowego.
Zaburzenia czynności tarczycy Z powodu obecności wolnych jodków w roztworze oraz dodatkowych jodków uwalnianych w procesie rozpadu, jodowe ś rodki kontrastujące wpływają na czynność tarczycy. W wyniku tego u pacjentów predysponowanych może wystąpić nadczynność tarczycy a nawet przełom tarczycowy. Jeśli to konieczne, badania należy przeprowadzić pod osłoną leków przeciwtarczycowych (patrz punkt 4.3.). Szczególną uwagę należy zachować u pacjentów z nadczynnością tarczycy. U pacjentów z czynną, ale jeszcze niezdiagnozowaną nadczynnością tarczycy, pacjentów z utajoną nadczynnością tarczycy (np. z wolem guzowatym) i pacjentów z autonomią czynnościową (częstą np. u pacjentów w podeszłym wieku, szczególnie zamieszkujących regiony ubogie w jod) przed badaniem należy ocenić czynność tarczycy w celu sprawdzenia, czy nie występują powyższe schorzenia.
Przed podaniem jodowego środka kontrastującego należy upewnić się, ż e pacjent nie będzie poddany w najbliższym czasie obrazowaniu tarczycy ani badaniom czynności tarczycy, czy też leczeniu radioaktywnym jodem. Zastosowanie jodowego środka kontrastującego, niezależnie od drogi podania, wpływa na wyniki oznaczania hormonów oraz wychwyt jodu przez gruczoł tarczowy lub przez przerzuty z nowotworu tarczycy, dopóki wydalanie jodu z moczem nie powróci do normy. Patrz także punkt 4.5.
9 Po wstrzyknięciu jodowego środka kontrastującego istnieje również ryzyko wystąpienia niedoczynności tarczycy.
U wcześniaków otrzymujących środek kontrastowy, należy wziąć pod uwagę możliwość indukcji przejściowej nadczynność tarczycy.
Stany niepokoju W przypadku wystąpienia wyraźnego niepokoju można zastosować leki uspokajające.
Anemia sierpowata Środki kontrastujące podawane dożylnie i dotętniczo mogą sprzyjać sierpowaceniu krwinek u pacjentów z genotypem homozygotycznym względem anemii sierpowatej.
Inne czynniki ryzyka U pacjentów z chorobami autoimmunologicznymi zaobserwowano przypadki ciężkiego zapalenia naczyń lub objawów podobnych do zespołu Stevensa-Johnsona.
Ciężkie zaburzenia naczyniowe i neurologiczne, szczególnie wśród osób w podeszłym wieku, są czynnikami ryzyka wystąpienia reakcji na środek kontrastujący.
Podanie pozanaczyniowe Wynaczynienie środka kontrastującego moż e czasami powodować ból, obrzęk i rumień, zwykle bez trwałych następstw. Zaobserwowano również objawy zapalne, a nawet martwicę tkanek. Jeśli dojdzie do wynaczynienia, należy zastosować uniesienie oraz chłodzenie dotkniętej objawami części ciała. W przypadku wystąpienia zespołów ciasnoty przedziałów powięziowych może być konieczna chirurgiczna dekompresja. Gdy środek kontrastowy jest podawany dotętniczo, należy przez cały czas kontrolować pulsację.
Dzieci i młodzież Obserwowano przemijającą niedoczynność tarczycy po podaniu środka kontrastującego zawierającego jod u wcześniaków, niemowląt i innych dzieci. Przedwcześnie urodzone niemowlęta są szczególnie wrażliwe na działanie jodu. Zaleca się u nich monitorowanie czynności tarczycy. Ponadto w przypadku podania jodowego środka kontrastującego kobiecie w ciąży, należy monitorować czynność tarczycy noworodka w pierwszym tygodniu życia. Zaleca się powtarzanie badań czynność tarczycy przez 2 do 6 tygodni życia, szczególnie w przypadku noworodków z małą masą urodzeniową oraz wcześniaków. Patrz punkt 4.6.
Szczególnie u niemowląt i małych dzieci należy upewnić się, że przed i po podaniu środka kontrastującego nawodnienie jest odpowiednie. Należy przerwać podawanie produktów leczniczych wykazujących działanie nefrotoksyczne. Zależny od wieku wskaźnik filtracji kłębuszkowej (ang. glomerular filtrat on rate, GFR) mo że być odpowiedzialny za opóźnione wydalanie środków kontrastujących z organizmu.
Niemowlęta (w wieku < 1 roku), a szczególnie noworodki, są wrażliwe na zaburzenia równowagi elektrolitowej oraz zmiany hemodynamiczne.
Podanie dooponowe: Po mielografii pacjent powinien odpoczywać przez 1 godzinę z głową i klatką piersiową uniesioną o 20 stopni. Po upływie tego okresu chodzenie jest dopuszczalne, chociaż należy unikać pochylania się. Jeśli pacjent pozostaje w łóżku w pozycji leżącej, głowa oraz klatka piersiowa powinny być uniesione przez 6 godzin. W tym czasie należy obserwować pacjentów z niskim progiem drgawkowym. Pacjenci leczeni ambulatoryjnie nie powinni pozostawać bez osoby towarzyszącej przez 24 godziny.
Podanie jodowych środków kontrastujących może powodować przemijające zaburzenia czynności nerek, które mogą doprowadzić do wystąpienia kwasicy mleczanowej u pacjentów chorych na cukrzycę przyjmujących metforminę (patrz punkt 4.4).
10 Aby zmniejszyć ryzyko możliwych niezgodności, zaleca się, aby nie podawać jednocześnie środka kontrastowego z innymi lekami.
U pacjentów, którzy przyjmowali interleukinę-2 oraz interferony w czasie krótszym niż 2 tygodnie przed badaniem, istnieje zwiększone ryzyko powstania opóźnionych reakcji (rumień, objawy przypominające grypę i (lub) reakcje skórne).
Jednoczesne stosowanie niektórych neuroleptyków lub trójpierścieniowych leków przeciwdepresyjnych może obniżać próg drgawkowy, a zatem zwiększać ryzyko wystąpienia drgawek wywołanych przez środek kontrastujący.
Leczenie środkami β-adrenolitycznymi może obniżać próg reakcji nadwrażliwości, jak również wymagać użycia większych dawek β-agonistów w przypadku leczenia zaistniałych reakcji nadwrażliwości.
Środki β-adrenolityczne, substancje wazoaktywne, inhibitory konwertazy angiotensyny, antagoniści receptora angiotensyny mogą obniż ać skuteczność sercowo-naczyniowych mechanizmów wyrównawczych w odpowiedzi na zmianę ciśnienia tętniczego krwi.
Wszystkie jodowe środki kontrastujące mogą wpływać na testy czynnościowe tarczycy. Zdolność wiązania jodu przez tarczycę może być zmniejszona do kilku tygodni po badaniu.
Badania czynności tarczycy, które nie opierają się na oznaczeniach jodu, np. wychwyt T 3
bezpośrednie badanie tyroksyny, przebiegają bez zakłóceń.
Duże stężenia środka kontrastującego w surowicy i moczu mogą wpływać na wyniki badań laboratoryjnych. Dotyczy to oznaczeń bilirubiny, białek oraz związków nieorganicznych (takich jak żelazo, miedź, wapń i fosforany). Nie należy oznaczać stężenia tych substancji w dniu badania radiologicznego.
Nie ma doniesień literaturowych na temat interakcji pomiędzy wydalanymi z moczem środkami kontrastowymi a doustnymi środkami kontrastowymi do cholecystografii.
Podczas jednoczesnego stosowania środków kontrastowych i leków, które mogą powodować skurcz naczyń, nasilić się mogą neurologiczne działania niepożądane.
Ciąża Nie ustalono bezpieczeństwa stosowania produktu leczniczego Nitigraf w okresie ciąży. Badania na zwierzętach nie wykazują bezpośredniego lub pośredniego szkodliwego wpływu na rozmnażanie, rozwój zarodka lub płodu, przebieg ciąży oraz rozwój około- i pourodzeniowy. Jeśli to możliwe, należy unikać ekspozycji na promieniowanie rentgenowskie w czasie ciąży. Należy rozważyć, czy korzyści związane z badaniem radiologicznym z podaniem środka kontrastującego lub bez niego, przewyższają ryzyko. Nie należy stosować produktu leczniczego Nitigraf u kobiet w ciąży, chyba że korzyści przewyższają ryzyko, a lekarz uzna badanie za niezbędne. Poza koniecznością unikania ekspozycji na promieniowanie, należy wziąć pod uwagę wrażliwość gruczołu tarczowego płodu na jod podczas rozważania korzyści oraz ryzyka.
W przypadku podania jodowego środka kontrastują cego kobiecie w ciąży, należy monitorować czynność tarczycy każdego noworodka w pierwszym tygodniu życia. Zaleca się powtarzanie badań czynność tarczycy przez 2 do 6 tygodni życia, szczególnie w przypadku noworodków z niską masą urodzeniową oraz wcześniaków.
Karmienie piersią Środki kontrastujące tylko w bardzo niewielkich ilościach przenikają do mleka kobiecego oraz tylko w bardzo niewielkich ilościach są wchłaniane przez jelita. Karmienie piersią może być kontynuowane w przypadku, gdy środek kontrastujący podawany jest matce. W badaniu klinicznym, ilość joheksolu, która przeniknęła do mleka kobiecego w ciągu 24 godzin od momentu wstrzyknięcia, wyniosła 0,5% podanej dawki skorygowanej 11 względem masy ciała. Ilość joheksolu przyjętego przez dziecko w pierwszych 24 godzinach od momentu wstrzyknięcia odpowiada tylko 0,2% dawki stosowanej u dzieci.
Nie zaleca się prowadzenia pojazdów oraz obsługiwania maszyn przez 1 godzinę od ostatniego wstrzyknięcia lub w czasie 24 godzin od podania dooponowowego produktu leczniczego (patrz punkt 4.4). W przypadku utrzymujących się objawów po badaniu mielograficznym, wymagana jest indywidualna ocena pacjenta.
Należy pamiętać o możliwości wystąpienia zawrotów głowy u pacjentów ambulatoryjnych, którzy opuszczają szpital po krótkim okresie obserwacji.
OGÓLNE (DOTYCZĄ WSZYSTKICH JODOWYCH ŚRODKÓW KONTRASTUJĄCYH)
Poniżej podano możliwe ogólne działania niepożądane, które mogą wystąpić w trakcie badań radiograficznych, w tym po zastosowaniu niejonowych monomerycznych radiologicznych środków kontrastujących. Działania niepożądane specyficznie związane ze sposobem podania są opisywane poniżej.
Reakcje nadwrażliwości mogą wystąpić niezależnie od dawki i sposobu podania. Łagodne objawy mogą być pierwszym sygnałem wystąpienia ciężkich reakcji anafilaktycznych/wstrząsu. Należy wtedy natychmiast przerwać podawanie środka kontrastowego i, jeśli to konieczne, rozpocząć odpowiednie leczenie drogą donaczyniową.
Po podaniu jodowych radiologicznych środków kontrastujących często obserwuje się przemijają ce zwiększenie stężenia S-kreatyniny w osoczu. Po podaniu donaczyniowym i dooponowowym produktu leczniczego Nitigraf może wystąpić encefalopatia wywołana środkiem kontrastowym. Jest to spowodowane wynaczynieniem środka kontrastowego, które może objawiać się zaburzeniami czuciowymi, ruchowymi lub ogólnymi zaburzeniami neurologicznymi. Ponadto może wystąpić nefropatia wywołana środkiem kontrastującym (ang. contrast induced nephropathy - CIN).
Zatrucie jodem (tzw. świnka jodowa) jest bardzo rzadkim powikłaniem występującym po podaniu jodowych środków kontrastujących. Objawami tego powikłania są obrzęk i wrażliwość ślinianek, które utrzymują się około 10 dni po badaniu.
Częstości występowania działań niepożądanych są oparte na dokumentacji klinicznej oraz na opublikowanych wynikach badań na dużą skalę z udziałem ponad 90 000 pacjentów.
Częstość występowania działań niepożądanych określono następująco: bardzo często ( 1/10), często ( 1/100 do < 1/10), niezbyt często ( 1/1000 do < 1/100), rzadko ( 1/10 000 do < 1/1000); bardzo rzadko (<1/10 000), częstość nieznana (częstość nie może być określona na podstawie dostępnych danych).
Zaburzenia układu immunologicznego: Rzadko: nadwrażliwość (w tym duszność, wysypka, rumień, pokrzywka, świąd, reakcje skórne, zapalenie spojówek, kaszel, katar, kichanie, zapalenie naczyń, obrzęk naczynioruchowy, obrzęk krtani, skurcz krtani, skurcz oskrzeli, niekardiogenny obrzęk płuc). Działania niepożądane mogą występować natychmiast po wstrzyknięciu lub do kilku dni później i mogą również wskazywać na początek stanu wstrząsowego. Reakcje skórne związane z nadwrażliwością mogą pojawić się do kilku dni po wstrzyknięciu. Nieznana: reakcja anafilaktyczna/anafilaktoidalna, wstrząs anafilaktyczny/anafilaktoidalny.
Zaburzenia układu nerwowego: Rzadko: ból głowy. Bardzo rzadko: zaburzenia smaku (przemijające uczucie metalicznego posmaku), drgawki. 12 Nieznana: omdlenie wazowagalne (nagła utrata przytomności).
Zaburzenia serca: Rzadko: bradykardia.
Zaburzenia naczyniowe: Bardzo rzadko: nadciśnienie, niedociśnienie.
Zaburzenia żołądka i jelit: Niezbyt często: nudności. Rzadko: wymioty. Bardzo rzadko: biegunka, ból żołądka/uczucie dyskomfortu. Nieznana: obrzęk i wrażliwość gruczołów ślinowych.
Zaburzenia ogólne i stany w miejscu podania : Często: ból, odczucie gorąca, przemijające zwiększenie stężenia kreatyniny. Niezbyt często: nadmierne pocenie się, uczucie zimna, reakcje wazowagalne. Rzadko: gorączka. Bardzo rzadko: dreszcze.
PODANIE DONACZYNIOWE (DOTĘTNICZE I DOŻYLNE)
Należy najpierw zapoznać się z częścią „OGÓLNE". Poniżej opisano wszystkie działania niepożądane wraz z częstością ich występowania, które są specyficzne dla donaczyniowego podania niejonowych monomerycznych radiologicznych środków kontrastujących. Charakter działań niepożądanych stwierdzonych głównie podczas podania dotętniczego zależy od miejsca podania środka i podanej dawki. W trakcie selektywnej arteriografii lub innych zabiegów, kiedy środek kontrastujący dociera do narządu w dużym stężeniu, powikłania mogą dotyczyć samego narządu.
Zaburzenia układu krwionośnego i limfatycznego: Nieznana: małopłytkowość.
Zaburzenia endokrynologiczne: Częstość nieznana: nadczynność tarczycy, przemijająca niedoczynność tarczycy.
Zaburzenia psychiczne: Częstość nieznana: uczucie splątania, pobudzenie, nerwowość, niepokój.
Zaburzenia układu nerwowego: Rzadko: zawroty głowy, niedowład, porażenie, światłowstręt, senność. Bardzo rzadko: napady padaczkowe, zaburzenia świadomości, udar naczyniowy mózgu, zaburzenia sensoryczne (w tym niedoczulica), parestezje, drżenie. Częstość nieznana: przemijająca utrata pamięci, dezorientacja, przemijające zaburzenia motoryczne (w tym zaburzenia mowy, afazja, dyzartria), obrzęk mózgu, przemijająca encefalopatia wywołana środkiem kontrastującym (w tym przemijająca utrata pamięci, śpiączka, osłupienie, niepamięć wsteczna).
Zaburzenia oka: Rzadko: zaburzenia widzenia. Częstość nieznana: przemijająca ślepota korowa.
Zaburzenia ucha i błędnika: Częstość nieznana: przemijająca utrata słuchu.
Zaburzenia serca: Rzadko: arytmia (w tym bradykardia, tachykardia). Bardzo rzadko: zawał mięśnia sercowego. 13 Częstość nieznana: ciężkie powikłania kardiologiczne (zatrzymanie akcji serca, zatrzymanie krążenia/oddechu), niewydolność serca, skurcz tętnic wieńcowych, sinica, ból w klatce piersiowej.
Zaburzenia naczyniowe: Bardzo rzadko: nagłe zaczerwienienie twarzy lub szyi. Częstość nieznana: wstrząs, skurcz tętnicy, zakrzepowe zapalenie żył, zakrzepica żylna.
Zaburzenia układu oddechowego, klatki piersiowej i śródpiersia: Często: przemijające zmiany częstości oddychania, niewydolność oddechowa. Rzadko: kaszel, zatrzymanie oddychania. Bardzo rzadko: duszność, atak astmy (*). Częstość nieznana: ciężkie oddechowe objawy podmiotowe i przedmiotowe, obrzęk płuc, zespół ostrej niewydolności oddechowej, skurcz oskrzeli, skurcz krtani, bezdech, aspiracja, atak astmatyczny. * Działanie niepożądane nie zostało zaobserwowane w badaniach klinicznych
Zaburzenia żołądka i jelit: Rzadko: biegunka. Częstość nieznana: nasilenie zapalenia trzustki, ostre zapalenie trzustki.
Zaburzenia skóry i tkanki podskórnej : Rzadko: wysypka, świąd, pokrzywka. Bardzo rzadko: ostra uogólniona wysypka krostkowa (*) Częstość nieznana: pęcherzowe zapalenie skóry, zespół Stevensa-Johnsona, rumień wielopostaciowy, martwica toksyczno-rozpływna naskórka, ostra uogólniona osutka krostkowa (*), wysypka polekowa z eozynofilią i objawami ogólnoustrojowymi, nawrót łuszczycy, rumień, wykwity polekowe, złuszczanie skóry. * Działanie niepożądane nie zostało zaobserwowane w badaniach klinicznych
Zaburzenia mięśniowo-szkieletowe i tkanki łącznej: Bardzo rzadko: bóle stawowe, osłabienie mięśni, skurcz mięśni.
Zaburzenia nerek i dróg moczowych: Rzadko: zaburzenia czynności nerek, w tym ostra niewydolność nerek.
Zaburzenia ogólne i stany w miejscu podania: Niezbyt często: ból i uczucie dyskomfortu. Rzadko: stany asteniczne (w tym złe samopoczucie, zmęczenie). Częstość nieznana: reakcje w miejscu podania, ból pleców.
Urazy, zatrucia i powikłania po zabiegach: Nieznana: jodzica.
PODANIE DOOPONOWE
Należy najpierw zapoznać się z częścią „OGÓLNE". Poniżej opisano wszystkie działania niepożądane wraz z częstością ich występowania, które są specyficzne dla podania dooponowego niejonowych, monomerycznych radiologicznych środków kontrastujących.
Działania niepożądane po podaniu dooponowym mogą wystąpić z opóźnieniem, jak również mogą pojawić się po kilku godzinach lub nawet dniach od zabiegu. Częstość ich występowania jest podobna jak po punkcji lędźwiowej. Ból głowy, nudności, wymioty lub zawroty głowy w dużej mierze należy przypisać spadkowi ciśnienia w przestrzeni podpajęczynówkowej, co jest następstwem wycieku płynu mózgowo-rdzeniowego w miejscu wkłucia. W celu zminimalizowania obniżenia ciśnienia w kanale rdzeniowym należy unikać nadmiernego upustu płynu mózgowo-rdzeniowego.
Zaburzenia psychiczne: Nieznana: uczucie splątania, pobudzenie.
14 Zaburzenia układu nerwowego: Bardzo często: bóle głowy (mogą być ciężkie i długotrwałe). Niezbyt często: jałowe zapalenie opon mózgowych (w tym chemiczne zapalenie opon mózgowych). Rzadko: drgawki, zawroty głowy. Częstość nieznana: nieprawidłowy EEG (elektroencefalogram), odczyn oponowy, stan padaczkowy, zaburzenia ruchowe (w tym zaburzenia mowy, afazja, dyzartria), parestezje, niedoczulica i zaburzenia czucia, przemijająca encefalopatia wywołana środkiem kontrastującym (w tym przemijająca utrata pamięci, śpiączka, osłupienie, niepamięć wsteczna).
Zaburzenia oka: Częstość nieznana: przemijająca ślepota korowa, światłowstręt.
Zaburzenia ucha i błędnika: Częstość nieznana: przemijająca utrata słuchu.
Zaburzenia żołądka i jelit: Często: nudności, wymioty.
Zaburzenia mięśniowo-szkieletowe i tkanki łącznej: Rzadko: bóle szyi, bóle pleców. Częstość nieznana: skurcz mięśni.
Zaburzenia ogólne i stany w miejscu podania: Rzadko: ból kończyn. Częstość nieznana: reakcje w miejscu podania.
BADANIE JAM CIAŁA
Należy najpierw zapoznać się z częścią „OGÓLNE". Poniżej opisano wszystkie działania niepożądane wraz z częstością ich występowania, które są specyficzne dla stosowania niejonowego monomerycznego radiologicznego środka kontrastującego w jamach ciała.
PODANIE DOUSTNE
Zaburzenia żołądka i jelit: Bardzo często: biegunka. Często: nudności, wymioty. Niezbyt często: ból żołądka.
HISTEROSALPINGOGRAFIA (HSG)
Zaburzenia żołądka i jelit: Bardzo często: ból podbrzusza.
ARTROGRAFIA
Zaburzenia mięśniowo-szkieletowe i tkanki łącznej: Częstość nieznana: zapalenie stawów.
Zaburzenia ogólne i stany w miejscu podania: Bardzo często: ból.
15 Opis wybranych działań niepożądanych
Odnotowano występowanie powikłań zakrzepowo-zatorowych u pacjentów poddanych kontrastowej angiografii tętnic: wieńcowych, mózgowych, nerkowych i peryferyjnych. Podanie środka kontrastującego mogło przyczynić się do wystąpienia tych powikłań (patrz punkt 4.4).
Odnotowano występowanie powikłań sercowych, w tym ostrego zawału mięśnia sercowego u pacjentów w trakcie lub po zakończeniu kontrastowej angiografii tętnic wieńcowych. Podwyższone ryzyko wystąpienia tych powikłań dotyczy pacjentów w podeszłym wieku lub pacjentów z ciężką chorobą wieńcową, niestabilną dławicą piersiową i dysfunkcją lewej komory serca (patrz punkt 4.4).
Bardzo rzadko środek kontrastujący może przekraczać barierę krew-mózg, co powoduje wychwyt środka kontrastuj ącego przez korę mózgową i może prowadzić do wystąpienia reakcji neurologicznych, takich jak drgawki, przemijające zaburzenia ruchowe lub czuciowe, przemijające uczucie splątania, przemijająca utrata pamięci i encefalopatia (patrz punkt 4.4).
Występowanie reakcji anafilaktycznej oraz wstrząsu anafilaktoidalnego może prowadzić do znacznego niedociśnienia tętniczego oraz związanych z nim objawów takich jak hipoksyjna encefalopatia, niewydolność nerek i wątroby (patrz punkt 4.4). W kilku przypadkach wynaczynienie środka kontrastującego spowodowało wystąpienie miejscowego bólu i obrzęku. Ból i obrzęk zazwyczaj ustępowały bez następstw klinicznych. Ponadto odnotowano stany zapalne, przypadki martwicy tkanek i zespołu ciasnoty przedziałów międzypowięziowych (patrz punkt 4.4).
Dzieci i młodzież U przedwcześnie urodzonych niemowląt, noworodków i innych dzieci odnotowano przypadki występowania przemijającej niedoczynności tarczycy po podaniu jodowego środka kontrastującego. Przedwcześnie urodzone niemowlęta są szczególnie wrażliwe na działanie jodu. Odnotowano przypadki występowania przemijającej niedoczynności tarczycy u niemowląt karmionych piersią przez kobiety, którym wielokrotnie podawano Nitigraf (patrz punkt 4.4).
Należy zapewnić odpowiednie nawodnienie przed i po podaniu środka kontrastowego, szczególnie u niemowląt i małych dzieci. Należy przerwać podawanie leków wykazujących działanie nefrotoksyczne. Zależny od wieku zmniejszony współczynnik filtracji kłębuszkowej może być odpowiedzialny za opóźnione wydalanie środków kontrastujących z organizmu.
Zgłaszanie podejrzewanych działań niepożądanych Po dopuszczeniu produktu leczniczego do obrotu istotne jest zgłaszanie podejrzewanych działań niepożądanych. Umożliwia to nieprzerwane monitorowanie stosunku korzyści do ryzyka stosowania produktu leczniczego. Osoby należące do fachowego personelu medycznego powinny zgłaszać wszelkie podejrzewane działania niepożądane za pośrednictwem Departamentu Monitorowania Niepożądanych Działań Produktów Leczniczych Urzędu Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych, Al. Jerozolimskie 181C, 02-222 Warszawa, tel.: + 48 22 49 21 301, faks: + 48 22 49 21 309, e-mail: [email protected] Działania niepożądane można zgłaszać również podmiotowi odpowiedzialnemu.
Objawy Nie jest znana maksymalna dawka joheksolu, jaką można podać donaczyniowo. Szczególnie u pacjentów z zaburzeniami czynności nerek lub serca, należy brać pod uwagę możliwość przedawkowania. W przypadku przedawkowania występują głównie objawy zaburzeń krążenia w obrębie płuc i serca. Joheksol jest neurotoksyczny jedynie w minimalnym stopniu.
Badania przedkliniczne wskazują na duży margines bezpieczeństwa dla produktu leczniczego Nitigraf i nie wyznaczono stałej górnej granicy dawki dla rutynowego stosowania donaczyniowego. 16 U pacjentów z prawidłową czynnością nerek objawowe przedawkowanie jest mało prawdopodobne, jeśli w określonym czasie nie przekroczono dawki 2000 mg I/kg masy ciała. Jeśli podawane są duże dawki środka kontrastującego, na tolerancję produktu leczniczego przez nerki ma wpływ czas zabiegu (t 1/2
Możliwe jest przypadkowe przedawkowanie produktu leczniczego u dzieci, w szczególności podczas kompleksowej angiografii, zwłaszcza przy wcześniejszym podaniu środka o dużym stężeniu.
Leczenie Leczenie jest objawowe.
W przypadku pacjentów ze zmniejszoną czynnością nerek może być konieczna hemodializa.
Należy wyrównać zaburzenia gospodarki wodnej i elektrolitowej. Przez 3 kolejne doby należy monitorować czynność nerek. Jeśli zachodzi potrzeba, przedawkowany środek może być usunięty z organizmu metodą hemodializy. Nie ma specyficznego antidotum dla tego produktu leczniczego.
Grupa farmakoterapeutyczna: rozpuszczalne w wodzie środki kontrastowe o małej osmolarności do badania RTG, wydalane przez nerki, kod ATC: V08AB02
Produkt leczniczy Nitigraf działa jak niejonowy, radiologiczny środek kontrastowy. Ponieważ nie zachodzi dysocjacja cząsteczek, liczba cząsteczek w stosunku do ilości atomów jodu potrzebnych do właściwego działania jest mniejsza niż w jonowych środkach kontrastowych. Wynikiem zmniejszonej toksyczności jest mniejsze ryzyko działań niepożądanych. Niejonowe środki kontrastowe nie mają istotnego klinicznie wp ływu na procesy krzepnięcia krwi.
Blisko 100% dawki joheksolu podanej dożylnie jest wydalane w czasie 24 godzin w postaci niezmienionej na drodze filtracji kłębuszkowej. Czas połowiczej eliminacji wynosi 2 godziny, ale może być dłuższy w przypadku zaburzeń czynności nerek. Dzięki właściwościom hydrofilowym zachodzi dystrybucja zewnątrzkomórkowa. Nie wykryto metabolitów joheksolu. Joheksol nie ulega reakcji rozpadu z wolnym jodem jako produktem reakcji. Stopień wiązania joheksolu z białkami osocza jest bardzo niski.
Brak jest danych przedklinicznych dotyczących bezpieczeństwa klinicznego, poza danymi zawartymi w innych punktach ChPL.
Trometamol (TRIS) Sodu wapnia edetynian Kwas solny stężony (do ustalenia pH) Woda do wstrzykiwań
Nie należy mieszać produktu leczniczego Nitigraf z innymi lekami. Należy stosować oddzielną igłę.
17
Po rozcieńczeniu wodą pitną, trwałość produktu wynosi 6 godzin (przechowywać w temperaturze poniżej 30°C). Rozcieńczony produkt leczniczy jest przeznaczony tylko do stosowania w badaniach przewodu pokarmowego i odbytu oraz w tomografii komputerowej ze wzmocnieniem środkiem kontrastującym (CT).
Przechowywać w temperaturze poniżej 30 o C. Przechowywać w opakowaniu zewnętrznym w celu ochrony przed światłem. Nie zamrażać. Chronić przed promieniowaniem wtórnym. Produkt może być przechowywany w szklanych fiolkach i butelkach przez jeden miesiąc w temperaturze 37°C. Warunki przechowywania produktu leczniczego po odtworzeniu, patrz punkt 6.3.
Fiolki 10, 20, 50, 75 i 100 ml oraz butelki 200 ml w tekturowych pudełkach. Fiolki oraz butelki wykonane są z bezbarwnego szkła typu I, zamknięte korkiem z gumy bromobutylowej z aluminiowym uszczelnieniem .
Tak jak w przypadku wszystkich produktów leczniczych do podawania pozajelitowego produkt leczniczy Nitigraf należy obejrzeć przed podaniem w celu wykrycia obecności zanieczyszczeń, zmian zabarwienia lub uszkodzenia butelki. Produkt leczniczy należy nabierać do strzykawki wyłącznie bezpośrednio przed podaniem. Jedna fiolka lub butelka jest przeznaczona do jednorazowego użycia, niezużytą część produktu leczniczego należy odrzucić.
JUSTE S.A.Q.F Avda. de San Pablo, 27 Hiszpania
Pozwolenie nr
Data wydania pierwszego pozwolenia na dopuszczenie do obrotu:
1. NAZWA PRODUKTU LECZNICZEGO
NITIGRAF, 647 mg/ml, roztwór do wstrzykiwań NITIGRAF, 755 mg/ml, roztwór do wstrzykiwań
Pełny wykaz substancji pomocniczych, patrz punkt 6.1.
Joheksol jest niejonowym, monomerycznym, trójjodowym, rozpuszczalnym w wodzie radiologicznym środkiem kontrastującym. (Nitigraf w stężeniu 140 mg I/ml jest izotoniczny w stosunku do krwi oraz płynów tkankowych). Wartość pH wynosi od 6,8 do 7,6 dla wszystkich roztworów.
W tabeli poniżej przedstawiono osmolarność i lepkość produktu leczniczego Nitigraf: Metoda: osmometria parowo-ciśnieniowa
3. POSTAĆ FARMACEUTYCZNA
Roztwór do wstrzykiwań, do podania dożylnego, dotętniczego, dooponowego oraz do jam ciała. Nitigraf jest dostarczany gotowy do użycia, jako przezroczysty, bezbarwny do bladożółtego, jałowy roztwór wodny.
4. SZCZEGÓŁOWE DANE KLINICZNE
4.1 Wskazania do stosowania
Produkt leczniczy przeznaczony wyłącznie do diagnostyki.
Radiologiczny środek kontrastujący do podawania w następujących zabiegach diagnostycznych: arteriografii, urografii, flebografii, mielografii szyjnej, artrografii, histerosalpingografii, sialografii oraz badaniach przewodu pokarmowego.
4.2 Dawkowanie i sposób podawania
Dawkowanie może różnić się w zależności od typu badania oraz techniki podania. Zazwyczaj stosuje się takie samo stężenie jodu oraz taką samą objętość, jak przy użyciu innych jodowych środków kontrastujących, będących w powszechnym użyciu. Przed podaniem oraz po zakończeniu podawania produktu leczniczego należy zapewnić właściwe nawodnienie pacjenta. W tabelach poniżej podano wielkości dawkowania mogące służyć jako wytyczne:
2. SKŁAD JAKOŚCIOWY I ILOŚCIOWY
Substancja czynna Stężenie Zawartość w 1 ml Joheksol (INN) Joheksol (INN) Stężenie Osmolalność (Osm/kg H 2 O 37°C) Lepkość (mPa s) 20°C 37°C 0,64 11,66,1 0,78 23,310,6 2PODANIE DOŻYLNE Wskazanie StężenieObjętośćUwagi Urografia Dorośli 40-80 ml W pojedynczych przypadkach można przekroczyć objętość Dzieci < 7 kg 1
Dzieci > 7 kg 1
(maks. 40 ml)
Flebografia kończyny dolnej
1
ml/kończynę
Cyfrowa angiografia subtrakcyjna
ml/wstrzyknięcie
Tomografia komputerowa ze wzmocnieniem środkiem kontrastującym (CT)
Dorośli 1
1
Całkowita dawka jodu zazwyczaj 30 - 60 g Dzieci 1
2-3 ml/kg mc. (maks. 40 ml)
1-3 ml/kg mc. (maks. 40 ml)
W pojedynczych przypadkach* można podać do 100 ml * Gdy pacjent jest dzieckiem z masą ciała osoby dorosłej. 3
PODANIE DOTĘTNICZE Wskazanie StężenieObjętośćUwagi Arteriografia - aorty piersiowej
- aorty brzusznej
- selektywna mózgowa
- udowa
- inne
ml/wstrzyknięcie
ml/wstrzyknięcie
ml/wstrzyknięcie
ml/wstrzyknięcie
W zależności od rodzaju badania
Wstrzykiwana objętość zależy od miejsca podania
Kardioangiografia
Dorośli - lewa komora oraz wstrzyknięcie do łuku aorty
- selektywna arteriografia naczyń wieńcowych
30- 60 ml/wstrzyknięcie
ml/wstrzyknięcie
Dzieci W zależności od masy ciała oraz patologii; (maks. 8 ml/kg mc.)
Cyfrowa angiografia subtrakcyjna
1
1
ml/wstrzyknięcie
ml/wstrzyknięcie
ml/wstrzyknięcie
W zależności od miejsca podania, niekiedy stosuje się większą objętość - do 30 ml
4
PODANIE DOOPONOWE Wskazanie StężenieObjętośćUwagi Mielografia lędźwiowa
- z dojścia lędźwiowgo
- z dojścia szyjnego bocznego
1
1
Aby zminimalizować ryzyko wystąpienia działań niepożądanych, nie należy przekraczać całkowitej dawki jodu wynoszącej 3 g.
BADANIE JAM CIAŁA Wskazanie StężenieObjętośćUwagi Artrografia
1
Histerosalpingografia
1
Sialografia
1
0.5 – 2 ml
0.5 – 2 ml
Badanie przewodu pokarmowego
Dorośli - podanie doustne
Indywidualna
Dzieci - przełyk
Maks. dawka 50 ml
Maks. dawka 50 ml Wcześniaki
Dzieci – podanie doodbytnicze
1
Rozcieńczyć wodą wodociągową do stężenia 100 – g I/ml
Przykład: rozcieńczyć Nitigraf wodą wodociągową w stosunku 1:1 lub 1:2
5 Tomografia komputerowa ze wzmocnieniem środkiem kontrastującym (CT) Dorośli - podanie doustne
Dzieci - podanie doustne
Dzieci – podanie doodbytnicze
Rozcieńczyć wodą wodociągową do stężenia
Rozcieńczyć wodą wodociągową do stężenia
Rozcieńczyć wodą wodociągową do stężenia
rozcieńczonego roztworu przez odpowiedni okres czasu
ml/kg mc. rozcieńczonego roztworu
Indywidualna Przykład: rozcieńczyć produkt leczniczy Nitigraf wodą wodociągową w stosunku 1:50
1
zawierające joheksol w dawkach mniejszych niż 300 mg I/ml 647 mg/ml
4.3
Przeciwwskazania Nadwrażliwość na substancję czynną, inne środki kontrastowe zawierające jod lub na którąkolwiek substancję pomocniczą wymienioną w punkcie 6.1. Tyreotoksykoza przebiegająca z widocznymi objawami.
Brak jest wyraźnych, bezwzględnych przeciwwskazania do stosowania niejonowych urograficzno-angiograficznych środków kontrastowych.
4.4 Specjalne ostrzeżenia i środki ostrożności dotyczące stosowania
Ogólne ostrzeżenia dotyczące stosowania niejonowego środka kontrastującego:
Reakcje nadwrażliwości Specjalnej uwagi wymagają pacjenci z alergią w wywiadzie, astmą oraz niekorzystnymi, nieprzewidzianymi reakcjami na jodowe środki kontrastujące. W związku z tym, każde zastosowanie środków kontrastujących powinno być poprzedzone szczegółowym wywiadem lekarskim. U pacjentów ze skłonnością do alergii oraz u pacjentów ze znanymi reakcjami nadwrażliwości Nitigraf należy stosować jedynie w bezwzględnych wskazaniach. U pacjentów z ryzykiem wystąpienia nietolerancji należy rozważyć zastosowanie premedykacji kortykosteroidami lub środkami blokującymi receptory histaminowe H 1
2 . Niemniej jednak, mogą one nie zapobiec wstrząsowi anafilaktycznemu a także mogą maskować jego początkowe objawy. U pacjentów z astmą oskrzelową szczególnie zwiększone jest ryzyko wystąpienia skurczu oskrzeli.
Uważa się, że ryzyko wystąpienia działań niepożądanych po podaniu produktu leczniczego Nitigraf jest niewielkie. Należy jednak pamiętać, iż jodowe środki kontrastujące mogą powodować ciężkie, zagrażające życiu reakcje anafilaktyczne lub inne objawy nadwrażliwości. Niezależnie od ilości oraz drogi podania, objawy takie jak obrzęk naczynioruchowy, zapalenie spojówek, kaszel, świąd, katar, kichanie i pokrzywka mogą wskazywać na ciężką reakcję anafilaktyczną wymagającą leczenia. W związku z powyższym należ y z wyprzedzeniem zaplanować i przygotować niezbędne produkty lecznicze i sprzęt oraz zapewnić dostępność wykwalifikowanego i doświadczonego personelu medycznego. W stanie przedwstrząsowym należy natychmiast zaprzestać podawania środka kontrastującego i jeśli to konieczne, rozpocząć dożylnie odpowiednie leczenie. 6 W związku z tym zaleca się stosowanie założonego na stałe cewnika lub kaniuli w celu podania środka kontrastowego dożylnie lub dotętniczo.
Pacjenci przyjmujący środki β-adrenolityczne mogą mieć nietypowe objawy anafilaksji, które mogą być mylone z objawami ze strony układu przywspółczulnego.
Zazwyczaj, objawami nadwrażliwości są dolegliwości oddechowe lub skórne o niewielkim nasileniu, takie jak łagodne zaburzenia oddychania, zaczerwienienie skóry (rumień), pokrzywka, świąd lub obrzęk twarzy. Ciężkie reakcje, takie jak obrzęk naczynioruchowy, obrzęk podgłośni, skurcz oskrzeli i wstrząs występują rzadko. Wymienione reakcje występują zazwyczaj w ciągu godziny od podania środka kontrastującego. W rzadkich przypadkach, nadwrażliwość może pojawić się z opóźnieniem (po kilku godzinach lub dniach), jednak takie przypadki rzadko zagra żają życiu pacjenta i przeważnie dotyczą skóry.
Czas obserwacji pacjenta Po podaniu środka kontrastującego pacjenci powinni pozostać pod nadzorem lekarza przez co najmniej jedną godzinę po podaniu leku, ponieważ większość działań niepożądanych występuje w tym czasie. Obserwowano także reakcje opóźnione. W przypadku pacjentów z zastoinową niewydolnością serca, zalecany okres obserwacji wynosi kilku godzin.
Koagulopatia Angiografia cewnikowa z kontrastem niesie ze sobą ryzyko wywołania powikłań zakrzepowo-zatorowych. W porównaniu z jonowymi środkami kontrastującymi, środki niejonowe wywołują słabszy efekt hamujący koagulację w warunkach in vitro. Podczas cewnikowania należy wziąć pod uwagę, że oprócz środka kontrastującego, na rozwój powikłań zakrzepowo-zatorowych może wpływać wiele innych czynników. Zalicza się do nich czas trwania badania, ilość wstrzyknięć, rodzaj cewnika oraz materiał strzykawki, istniejące choroby podstawowe i jednocześnie stosowane produkty lecznicze. W trakcie zabiegów z zastosowaniem cewników naczyniowych, należy zwracać uwagę na technikę angiografii i konieczność częstego przepłukiwania cewnika (np. heparynizowaną solą fizjologiczną), żeby zmniejszyć do minimum ryzyko wystąpienia zakrzepu lub zatoru związanego z badaniem. Badanie powinno trwać tak krótko, jak to możliwe.
Należy zachować ostrożność u pacjentów z homocystynurią (ryzyko wystąpienia powikłań zakrzepowo-zatorowych). Należy zachować ostrożność u pacjentów, u których podejrzewa się wystąpienie zakrzepicy, zapalenia żył, zatoru, miejscowego zakażenia lub całkowitej niedrożności układu żylnego. W celu uniknięcia wynaczynienia, zaleca się podanie w trakcie fluoroskopii. Gdy środek kontrastowy jest podawany dotętniczo, należy przez cały czas kontrolować
W obecności choroby Bürgera (thromboangiitis obliterans) lub narastających zakażeń z niedokrwieniem, musi istnieć wyraźne wskazania do koronarografii. W przeciwnym razie, takie badanie jest przeciwwskazana w tych przypadkach.
Nawodnienie Przed podaniem środka kontrastującego oraz po nim należy zapewnić właściwe nawodnienie pacjenta. Jeśli to konieczne, pacjent powinien być nawadniany dożylnie do momentu całkowitego wydalenia środka kontrastującego. Dotyczy to szczególnie pacjentów, u których występują: szpiczak mnogi, cukrzyca, zaburzenia czynności nerek, hiperurykemia, jak również (małych) dzieci, osób w podeszłym wieku oraz pacjentów w złym stanie ogólnym. U pacjentów z grupy ryzyka należy kontrolować metabolizm wody i elektrolitów oraz opanować objawy nagłego spadku stężenia wapnia w surowicy. Z powodu ryzyka odwodnienia podczas stosowania leków moczopędnych, w pierwszej kolejności konieczne jest nawadnianie pacjenta i podawanie elektrolitów, w celu zmniejszenia ryzyka wystąpienia ostrej niewydolności nerek.
hemodynamiki i równowagi elektrolitowej.
Zaburzenia sercowo-naczyniowe Szczególną uwagę należy także zwrócić na pacjentów z ciężkimi chorobami serca, schorzeniami sercowo-naczyniowymi oraz nadciśnieniem płucnym. Mogą u nich wystąpić zaburzenia hemodynamiczne 7 i zaburzenia rytmu serca. Szczególnie dotyczy to podania środka kontrastującego dowieńcowo, do lewej i prawej komory (patrz punkt 4.8). Pacjenci z niewydolnością serca, ciężką chorobą wieńcową, niestabilną dusznicą bolesną, chorobą zastawek, przebytym zawałem mięśnia sercowego, przebytym zabiegiem pomostowania tętnic wieńcowych oraz nadciśnieniem płucnym są szczególnie narażeni na wystąpienie zaburzeń serca.
Zmiany w EKG oraz arytmia występują częściej u pacjentów w podeszłym wieku oraz u pacjentów po przebytych chorobach serca ze zmianami niedokrwiennymi.
U pacjentów z niewydolnością serca, donaczyniowe podanie środka kontrastującego może wywołać obrzęk płuc.
Zaburzenia ośrodkowego układu nerwowego Ze względu na zwiększone ryzyko drgawek, wskazana jest ostrożność u pacjentów z ostrymi patologiami mózgowymi , guzami lub padaczką, . Także u osób uzależnionych od alkoholu lub narkotyków ryzyko występowania drgawek oraz reakcji neurologicznych jest zwiększone.
Zaleca się ostrożność przy podaniu donaczyniowym pacjentom z ostrym udarem niedokrwiennym mózgu lub ostrym krwawieniem wewnątrzczaszkowym, jak również pacjentom z chorobami powodującymi zaburzenie bariery krew-mózg, pacjentom z obrzękiem mózgu, ostrą chorobą demielinizacyjną oraz zaawansowaną miażdżycą naczyń mózgowych. Objawy neurologiczne spowodowane przez przerzuty, procesy degeneracyjne lub zapalne mogą nasilać się przy zastosowaniu środka kontrastującego. Wstrzyknięcie dotętnicze środka kontrastującego może indukować skurcz naczyń, co może doprowadzić do niedokrwienia mózgu. Pacjenci z objawowymi chorobami naczyń mózgowych, po przebytych udarach lub z częstymi, przemijającymi atakami niedokrwiennymi są szczególnie narażeni na wystąpienie zaburzeń
kontrastującym po wstrzyknięciu dotętniczym. U kilku pacjentów po badaniu mielograficznym opisano tymczasową utratę słuchu a nawet głuchotę. Było to prawdopodobnie związane z obniżeniem ciśnienia płynu mózgowo-rdzeniowego po punkcji lędźwiowej.
Zaburzenia czynności nerek Stosowanie jodowych środków kontrastujących może powodować występowanie nefropatii kontrastowej (ang. contrast induced nephropathy - CIN), zaburzeń czynności nerek lub ostrej niewydolności nerek. Aby zapobiec wystąpieniu tych działań niepożądanych po podaniu środka kontrastującego, szczególną opieką należy otoczyć pacjentów z istniejącymi zaburzeniami czynności nerek i cukrzycą. Tacy pacjenci znajdują się w grupie ryzyka wystąpienia nefropatii kontrastowej. Innymi czynnikami predysponującymi są: wystą pienie niewydolności nerek po poprzednim podaniu środka kontrastującego, choroba nerek w wywiadzie, wiek powyżej 60 lat, odwodnienie, zaawansowana miażdżyca, niewyrównana niewydolność serca, duże dawki i wielokrotne wstrzyknięcia środka kontrastującego, bezpośrednie podanie środka kontrastującego do tętnicy nerkowej, narażenie na kolejne substancje nefrotoksyczne, ciężkie i przewlekłe nadciśnienie, hiperurykemia, paraproteinemie (szpiczak mnogi oraz makroglobulinemia Waldenstroma, plazmacytoma) lub dysproteinemie.
Środki zapobiegawcze: - identyfikacja pacjentów wysokiego ryzyka; - zapewnienie właściwego nawodnienia; jeśli zachodzi potrzeba, wlew dożylny należy rozpocząć przed zabiegiem i utrzymywać przez cały czas, aż do całkowitego usunięcia środka kontrastującego przez nerki; - unikanie dodatkowego obciążania nerek, poprzez opóźnienie zastosowania produktów leczniczych
- ograniczenie dawki środka kontrastującego do minimum; - opóźnienie powtórnego badania z podaniem środka kontrastującego aż do momentu, kiedy parametry
Pacjentom poddawanym hemodializie można podawać środek kontrastujący w celu przeprowadzenia badania radiologicznego. Odstęp czasu między podaniem środka kontrastującego i hemodializą nie jest istotny.
Pacjenci chorzy na cukrzycę przyjmujący metforminę 8 U pacjentów chorych na cukrzycę leczonych metforminą, szczególnie tych, którzy dodatkowo mają zaburzenia czynności nerek, istnieje ryzyko wystąpienia kwasicy mleczanowej po podaniu jodowych środków kontrastujących. U pacjentów chorych na cukrzycę przyjmujących metforminę, tuż przed donaczyniowym podaniem środków kontrastujących należy oznaczyć stężenie kreatyniny w surowicy, w celu zmniejszenia prawdopodobieństwa wystąpienia kwasicy mleczanowej. Należy również podjąć poniższe środki ostrożności w następujących sytuacjach:
Prawidłowe stężenie kreatyniny w surowicy krwi (<130 μmol/litr)/prawidłowa czynność nerek Należy przerwać podawanie metforminy na czas badania z podaniem środka kontrastującego. Podawanie metforminy można wznowić 48 godzin po badaniu, pod warunkiem, że stężenie kreatyniny w surowicy krwi utrzymuje się w normie.
Nieprawidłowe stężenie kreatyniny w surowicy krwi (>130 μmol /litr)/zaburzona czynność nerek Należ y przerwać podawanie metforminy, a badanie z użyciem środka kontrastującego odłożyć o 48 godzin. Wznowienie podawania metforminy może nastąpić 48 godzin po badaniu, pod warunkiem, że stężenie kreatyniny w surowicy krwi utrzymuje się w normie (<130 μmol/litr).
W nagłych wypadkach W nagłych przypadkach zaburzenia czynności nerek lub niepewności co do ich stanu, przed podaniem środka kontrastującego należy oszacować stosunek ryzyka do korzyści. Należy rozważyć alternatywne techniki obrazowania. Jeśli zastosowanie środka kontrastowego jest to konieczne, należy podjąć następujące środki ostrożności: Podawanie metforminy należy przerwać. Szczególnie ważne jest utrzymywanie odpowiedniego nawodnienia pacjenta przed podaniem środka kontrastującego oraz w ciągu 24 godzin po jego podaniu. Należy monitorować czynność nerek (np. poprzez oznaczanie stężenia kreatyniny w surowicy), stężenie kwasu mlekowego w surowicy krwi oraz pH krwi, a pracownicy szpitala powinni być szczególnie wyczuleni na występowanie objawów kwasicy mleczanowej.
Zaburzenia czynności wątroby Istnieje ryzyko przemijającego zaburzenia czynności wątroby. Należy zwrócić szczególną uwagę na pacjentów z ciężkim zaburzeniem czynności zarówno nerek jak i wątroby, gdyż u takich pacjentów klirens środka kontrastującego może być znacznie wydłużony.
Miastenia Podanie środka kontrastującego zawierającego jod może zaostrzyć objawy u pacjentów z miastenią.
Guz chromochłonny nadnerczy Pacjentom z guzem chromochłonnym nadnerczy, którzy są w trakcie zabiegów interwencyjnych, należy podać środki blokujące receptory α. Pozwoli to uniknąć przełomu nadciśnieniowego.
Zaburzenia czynności tarczycy Z powodu obecności wolnych jodków w roztworze oraz dodatkowych jodków uwalnianych w procesie rozpadu, jodowe ś rodki kontrastujące wpływają na czynność tarczycy. W wyniku tego u pacjentów predysponowanych może wystąpić nadczynność tarczycy a nawet przełom tarczycowy. Jeśli to konieczne, badania należy przeprowadzić pod osłoną leków przeciwtarczycowych (patrz punkt 4.3.). Szczególną uwagę należy zachować u pacjentów z nadczynnością tarczycy. U pacjentów z czynną, ale jeszcze niezdiagnozowaną nadczynnością tarczycy, pacjentów z utajoną nadczynnością tarczycy (np. z wolem guzowatym) i pacjentów z autonomią czynnościową (częstą np. u pacjentów w podeszłym wieku, szczególnie zamieszkujących regiony ubogie w jod) przed badaniem należy ocenić czynność tarczycy w celu sprawdzenia, czy nie występują powyższe schorzenia.
Przed podaniem jodowego środka kontrastującego należy upewnić się, ż e pacjent nie będzie poddany w najbliższym czasie obrazowaniu tarczycy ani badaniom czynności tarczycy, czy też leczeniu radioaktywnym jodem. Zastosowanie jodowego środka kontrastującego, niezależnie od drogi podania, wpływa na wyniki oznaczania hormonów oraz wychwyt jodu przez gruczoł tarczowy lub przez przerzuty z nowotworu tarczycy, dopóki wydalanie jodu z moczem nie powróci do normy. Patrz także punkt 4.5.
9 Po wstrzyknięciu jodowego środka kontrastującego istnieje również ryzyko wystąpienia niedoczynności tarczycy.
U wcześniaków otrzymujących środek kontrastowy, należy wziąć pod uwagę możliwość indukcji przejściowej nadczynność tarczycy.
Stany niepokoju W przypadku wystąpienia wyraźnego niepokoju można zastosować leki uspokajające.
Anemia sierpowata Środki kontrastujące podawane dożylnie i dotętniczo mogą sprzyjać sierpowaceniu krwinek u pacjentów z genotypem homozygotycznym względem anemii sierpowatej.
Inne czynniki ryzyka U pacjentów z chorobami autoimmunologicznymi zaobserwowano przypadki ciężkiego zapalenia naczyń lub objawów podobnych do zespołu Stevensa-Johnsona.
Ciężkie zaburzenia naczyniowe i neurologiczne, szczególnie wśród osób w podeszłym wieku, są czynnikami ryzyka wystąpienia reakcji na środek kontrastujący.
Podanie pozanaczyniowe Wynaczynienie środka kontrastującego moż e czasami powodować ból, obrzęk i rumień, zwykle bez trwałych następstw. Zaobserwowano również objawy zapalne, a nawet martwicę tkanek. Jeśli dojdzie do wynaczynienia, należy zastosować uniesienie oraz chłodzenie dotkniętej objawami części ciała. W przypadku wystąpienia zespołów ciasnoty przedziałów powięziowych może być konieczna chirurgiczna dekompresja. Gdy środek kontrastowy jest podawany dotętniczo, należy przez cały czas kontrolować pulsację.
Dzieci i młodzież Obserwowano przemijającą niedoczynność tarczycy po podaniu środka kontrastującego zawierającego jod u wcześniaków, niemowląt i innych dzieci. Przedwcześnie urodzone niemowlęta są szczególnie wrażliwe na działanie jodu. Zaleca się u nich monitorowanie czynności tarczycy. Ponadto w przypadku podania jodowego środka kontrastującego kobiecie w ciąży, należy monitorować czynność tarczycy noworodka w pierwszym tygodniu życia. Zaleca się powtarzanie badań czynność tarczycy przez 2 do 6 tygodni życia, szczególnie w przypadku noworodków z małą masą urodzeniową oraz wcześniaków. Patrz punkt 4.6.
Szczególnie u niemowląt i małych dzieci należy upewnić się, że przed i po podaniu środka kontrastującego nawodnienie jest odpowiednie. Należy przerwać podawanie produktów leczniczych wykazujących działanie nefrotoksyczne. Zależny od wieku wskaźnik filtracji kłębuszkowej (ang. glomerular filtrat on rate, GFR) mo że być odpowiedzialny za opóźnione wydalanie środków kontrastujących z organizmu.
Niemowlęta (w wieku < 1 roku), a szczególnie noworodki, są wrażliwe na zaburzenia równowagi elektrolitowej oraz zmiany hemodynamiczne.
Podanie dooponowe: Po mielografii pacjent powinien odpoczywać przez 1 godzinę z głową i klatką piersiową uniesioną o 20 stopni. Po upływie tego okresu chodzenie jest dopuszczalne, chociaż należy unikać pochylania się. Jeśli pacjent pozostaje w łóżku w pozycji leżącej, głowa oraz klatka piersiowa powinny być uniesione przez 6 godzin. W tym czasie należy obserwować pacjentów z niskim progiem drgawkowym. Pacjenci leczeni ambulatoryjnie nie powinni pozostawać bez osoby towarzyszącej przez 24 godziny.
4.5 Interakcje z innymi produktami leczniczymi i inne rodzaje interakcji
Podanie jodowych środków kontrastujących może powodować przemijające zaburzenia czynności nerek, które mogą doprowadzić do wystąpienia kwasicy mleczanowej u pacjentów chorych na cukrzycę przyjmujących metforminę (patrz punkt 4.4).
10 Aby zmniejszyć ryzyko możliwych niezgodności, zaleca się, aby nie podawać jednocześnie środka kontrastowego z innymi lekami.
U pacjentów, którzy przyjmowali interleukinę-2 oraz interferony w czasie krótszym niż 2 tygodnie przed badaniem, istnieje zwiększone ryzyko powstania opóźnionych reakcji (rumień, objawy przypominające grypę i (lub) reakcje skórne).
Jednoczesne stosowanie niektórych neuroleptyków lub trójpierścieniowych leków przeciwdepresyjnych może obniżać próg drgawkowy, a zatem zwiększać ryzyko wystąpienia drgawek wywołanych przez środek kontrastujący.
Leczenie środkami β-adrenolitycznymi może obniżać próg reakcji nadwrażliwości, jak również wymagać użycia większych dawek β-agonistów w przypadku leczenia zaistniałych reakcji nadwrażliwości.
Środki β-adrenolityczne, substancje wazoaktywne, inhibitory konwertazy angiotensyny, antagoniści receptora angiotensyny mogą obniż ać skuteczność sercowo-naczyniowych mechanizmów wyrównawczych w odpowiedzi na zmianę ciśnienia tętniczego krwi.
Wszystkie jodowe środki kontrastujące mogą wpływać na testy czynnościowe tarczycy. Zdolność wiązania jodu przez tarczycę może być zmniejszona do kilku tygodni po badaniu.
Badania czynności tarczycy, które nie opierają się na oznaczeniach jodu, np. wychwyt T 3
bezpośrednie badanie tyroksyny, przebiegają bez zakłóceń.
Duże stężenia środka kontrastującego w surowicy i moczu mogą wpływać na wyniki badań laboratoryjnych. Dotyczy to oznaczeń bilirubiny, białek oraz związków nieorganicznych (takich jak żelazo, miedź, wapń i fosforany). Nie należy oznaczać stężenia tych substancji w dniu badania radiologicznego.
Nie ma doniesień literaturowych na temat interakcji pomiędzy wydalanymi z moczem środkami kontrastowymi a doustnymi środkami kontrastowymi do cholecystografii.
Podczas jednoczesnego stosowania środków kontrastowych i leków, które mogą powodować skurcz naczyń, nasilić się mogą neurologiczne działania niepożądane.
4.6 Wpływ na płodność, ciążę i laktację
Ciąża Nie ustalono bezpieczeństwa stosowania produktu leczniczego Nitigraf w okresie ciąży. Badania na zwierzętach nie wykazują bezpośredniego lub pośredniego szkodliwego wpływu na rozmnażanie, rozwój zarodka lub płodu, przebieg ciąży oraz rozwój około- i pourodzeniowy. Jeśli to możliwe, należy unikać ekspozycji na promieniowanie rentgenowskie w czasie ciąży. Należy rozważyć, czy korzyści związane z badaniem radiologicznym z podaniem środka kontrastującego lub bez niego, przewyższają ryzyko. Nie należy stosować produktu leczniczego Nitigraf u kobiet w ciąży, chyba że korzyści przewyższają ryzyko, a lekarz uzna badanie za niezbędne. Poza koniecznością unikania ekspozycji na promieniowanie, należy wziąć pod uwagę wrażliwość gruczołu tarczowego płodu na jod podczas rozważania korzyści oraz ryzyka.
W przypadku podania jodowego środka kontrastują cego kobiecie w ciąży, należy monitorować czynność tarczycy każdego noworodka w pierwszym tygodniu życia. Zaleca się powtarzanie badań czynność tarczycy przez 2 do 6 tygodni życia, szczególnie w przypadku noworodków z niską masą urodzeniową oraz wcześniaków.
Karmienie piersią Środki kontrastujące tylko w bardzo niewielkich ilościach przenikają do mleka kobiecego oraz tylko w bardzo niewielkich ilościach są wchłaniane przez jelita. Karmienie piersią może być kontynuowane w przypadku, gdy środek kontrastujący podawany jest matce. W badaniu klinicznym, ilość joheksolu, która przeniknęła do mleka kobiecego w ciągu 24 godzin od momentu wstrzyknięcia, wyniosła 0,5% podanej dawki skorygowanej 11 względem masy ciała. Ilość joheksolu przyjętego przez dziecko w pierwszych 24 godzinach od momentu wstrzyknięcia odpowiada tylko 0,2% dawki stosowanej u dzieci.
4.7 Wpływ na zdolność prowadzenia pojazdów i obsługiwania maszyn
Nie zaleca się prowadzenia pojazdów oraz obsługiwania maszyn przez 1 godzinę od ostatniego wstrzyknięcia lub w czasie 24 godzin od podania dooponowowego produktu leczniczego (patrz punkt 4.4). W przypadku utrzymujących się objawów po badaniu mielograficznym, wymagana jest indywidualna ocena pacjenta.
Należy pamiętać o możliwości wystąpienia zawrotów głowy u pacjentów ambulatoryjnych, którzy opuszczają szpital po krótkim okresie obserwacji.
4.8 Działania niepożądane
OGÓLNE (DOTYCZĄ WSZYSTKICH JODOWYCH ŚRODKÓW KONTRASTUJĄCYH)
Poniżej podano możliwe ogólne działania niepożądane, które mogą wystąpić w trakcie badań radiograficznych, w tym po zastosowaniu niejonowych monomerycznych radiologicznych środków kontrastujących. Działania niepożądane specyficznie związane ze sposobem podania są opisywane poniżej.
Reakcje nadwrażliwości mogą wystąpić niezależnie od dawki i sposobu podania. Łagodne objawy mogą być pierwszym sygnałem wystąpienia ciężkich reakcji anafilaktycznych/wstrząsu. Należy wtedy natychmiast przerwać podawanie środka kontrastowego i, jeśli to konieczne, rozpocząć odpowiednie leczenie drogą donaczyniową.
Po podaniu jodowych radiologicznych środków kontrastujących często obserwuje się przemijają ce zwiększenie stężenia S-kreatyniny w osoczu. Po podaniu donaczyniowym i dooponowowym produktu leczniczego Nitigraf może wystąpić encefalopatia wywołana środkiem kontrastowym. Jest to spowodowane wynaczynieniem środka kontrastowego, które może objawiać się zaburzeniami czuciowymi, ruchowymi lub ogólnymi zaburzeniami neurologicznymi. Ponadto może wystąpić nefropatia wywołana środkiem kontrastującym (ang. contrast induced nephropathy - CIN).
Zatrucie jodem (tzw. świnka jodowa) jest bardzo rzadkim powikłaniem występującym po podaniu jodowych środków kontrastujących. Objawami tego powikłania są obrzęk i wrażliwość ślinianek, które utrzymują się około 10 dni po badaniu.
Częstości występowania działań niepożądanych są oparte na dokumentacji klinicznej oraz na opublikowanych wynikach badań na dużą skalę z udziałem ponad 90 000 pacjentów.
Częstość występowania działań niepożądanych określono następująco: bardzo często ( 1/10), często ( 1/100 do < 1/10), niezbyt często ( 1/1000 do < 1/100), rzadko ( 1/10 000 do < 1/1000); bardzo rzadko (<1/10 000), częstość nieznana (częstość nie może być określona na podstawie dostępnych danych).
Zaburzenia układu immunologicznego: Rzadko: nadwrażliwość (w tym duszność, wysypka, rumień, pokrzywka, świąd, reakcje skórne, zapalenie spojówek, kaszel, katar, kichanie, zapalenie naczyń, obrzęk naczynioruchowy, obrzęk krtani, skurcz krtani, skurcz oskrzeli, niekardiogenny obrzęk płuc). Działania niepożądane mogą występować natychmiast po wstrzyknięciu lub do kilku dni później i mogą również wskazywać na początek stanu wstrząsowego. Reakcje skórne związane z nadwrażliwością mogą pojawić się do kilku dni po wstrzyknięciu. Nieznana: reakcja anafilaktyczna/anafilaktoidalna, wstrząs anafilaktyczny/anafilaktoidalny.
Zaburzenia układu nerwowego: Rzadko: ból głowy. Bardzo rzadko: zaburzenia smaku (przemijające uczucie metalicznego posmaku), drgawki. 12 Nieznana: omdlenie wazowagalne (nagła utrata przytomności).
Zaburzenia serca: Rzadko: bradykardia.
Zaburzenia naczyniowe: Bardzo rzadko: nadciśnienie, niedociśnienie.
Zaburzenia żołądka i jelit: Niezbyt często: nudności. Rzadko: wymioty. Bardzo rzadko: biegunka, ból żołądka/uczucie dyskomfortu. Nieznana: obrzęk i wrażliwość gruczołów ślinowych.
Zaburzenia ogólne i stany w miejscu podania : Często: ból, odczucie gorąca, przemijające zwiększenie stężenia kreatyniny. Niezbyt często: nadmierne pocenie się, uczucie zimna, reakcje wazowagalne. Rzadko: gorączka. Bardzo rzadko: dreszcze.
PODANIE DONACZYNIOWE (DOTĘTNICZE I DOŻYLNE)
Należy najpierw zapoznać się z częścią „OGÓLNE". Poniżej opisano wszystkie działania niepożądane wraz z częstością ich występowania, które są specyficzne dla donaczyniowego podania niejonowych monomerycznych radiologicznych środków kontrastujących. Charakter działań niepożądanych stwierdzonych głównie podczas podania dotętniczego zależy od miejsca podania środka i podanej dawki. W trakcie selektywnej arteriografii lub innych zabiegów, kiedy środek kontrastujący dociera do narządu w dużym stężeniu, powikłania mogą dotyczyć samego narządu.
Zaburzenia układu krwionośnego i limfatycznego: Nieznana: małopłytkowość.
Zaburzenia endokrynologiczne: Częstość nieznana: nadczynność tarczycy, przemijająca niedoczynność tarczycy.
Zaburzenia psychiczne: Częstość nieznana: uczucie splątania, pobudzenie, nerwowość, niepokój.
Zaburzenia układu nerwowego: Rzadko: zawroty głowy, niedowład, porażenie, światłowstręt, senność. Bardzo rzadko: napady padaczkowe, zaburzenia świadomości, udar naczyniowy mózgu, zaburzenia sensoryczne (w tym niedoczulica), parestezje, drżenie. Częstość nieznana: przemijająca utrata pamięci, dezorientacja, przemijające zaburzenia motoryczne (w tym zaburzenia mowy, afazja, dyzartria), obrzęk mózgu, przemijająca encefalopatia wywołana środkiem kontrastującym (w tym przemijająca utrata pamięci, śpiączka, osłupienie, niepamięć wsteczna).
Zaburzenia oka: Rzadko: zaburzenia widzenia. Częstość nieznana: przemijająca ślepota korowa.
Zaburzenia ucha i błędnika: Częstość nieznana: przemijająca utrata słuchu.
Zaburzenia serca: Rzadko: arytmia (w tym bradykardia, tachykardia). Bardzo rzadko: zawał mięśnia sercowego. 13 Częstość nieznana: ciężkie powikłania kardiologiczne (zatrzymanie akcji serca, zatrzymanie krążenia/oddechu), niewydolność serca, skurcz tętnic wieńcowych, sinica, ból w klatce piersiowej.
Zaburzenia naczyniowe: Bardzo rzadko: nagłe zaczerwienienie twarzy lub szyi. Częstość nieznana: wstrząs, skurcz tętnicy, zakrzepowe zapalenie żył, zakrzepica żylna.
Zaburzenia układu oddechowego, klatki piersiowej i śródpiersia: Często: przemijające zmiany częstości oddychania, niewydolność oddechowa. Rzadko: kaszel, zatrzymanie oddychania. Bardzo rzadko: duszność, atak astmy (*). Częstość nieznana: ciężkie oddechowe objawy podmiotowe i przedmiotowe, obrzęk płuc, zespół ostrej niewydolności oddechowej, skurcz oskrzeli, skurcz krtani, bezdech, aspiracja, atak astmatyczny. * Działanie niepożądane nie zostało zaobserwowane w badaniach klinicznych
Zaburzenia żołądka i jelit: Rzadko: biegunka. Częstość nieznana: nasilenie zapalenia trzustki, ostre zapalenie trzustki.
Zaburzenia skóry i tkanki podskórnej : Rzadko: wysypka, świąd, pokrzywka. Bardzo rzadko: ostra uogólniona wysypka krostkowa (*) Częstość nieznana: pęcherzowe zapalenie skóry, zespół Stevensa-Johnsona, rumień wielopostaciowy, martwica toksyczno-rozpływna naskórka, ostra uogólniona osutka krostkowa (*), wysypka polekowa z eozynofilią i objawami ogólnoustrojowymi, nawrót łuszczycy, rumień, wykwity polekowe, złuszczanie skóry. * Działanie niepożądane nie zostało zaobserwowane w badaniach klinicznych
Zaburzenia mięśniowo-szkieletowe i tkanki łącznej: Bardzo rzadko: bóle stawowe, osłabienie mięśni, skurcz mięśni.
Zaburzenia nerek i dróg moczowych: Rzadko: zaburzenia czynności nerek, w tym ostra niewydolność nerek.
Zaburzenia ogólne i stany w miejscu podania: Niezbyt często: ból i uczucie dyskomfortu. Rzadko: stany asteniczne (w tym złe samopoczucie, zmęczenie). Częstość nieznana: reakcje w miejscu podania, ból pleców.
Urazy, zatrucia i powikłania po zabiegach: Nieznana: jodzica.
PODANIE DOOPONOWE
Należy najpierw zapoznać się z częścią „OGÓLNE". Poniżej opisano wszystkie działania niepożądane wraz z częstością ich występowania, które są specyficzne dla podania dooponowego niejonowych, monomerycznych radiologicznych środków kontrastujących.
Działania niepożądane po podaniu dooponowym mogą wystąpić z opóźnieniem, jak również mogą pojawić się po kilku godzinach lub nawet dniach od zabiegu. Częstość ich występowania jest podobna jak po punkcji lędźwiowej. Ból głowy, nudności, wymioty lub zawroty głowy w dużej mierze należy przypisać spadkowi ciśnienia w przestrzeni podpajęczynówkowej, co jest następstwem wycieku płynu mózgowo-rdzeniowego w miejscu wkłucia. W celu zminimalizowania obniżenia ciśnienia w kanale rdzeniowym należy unikać nadmiernego upustu płynu mózgowo-rdzeniowego.
Zaburzenia psychiczne: Nieznana: uczucie splątania, pobudzenie.
14 Zaburzenia układu nerwowego: Bardzo często: bóle głowy (mogą być ciężkie i długotrwałe). Niezbyt często: jałowe zapalenie opon mózgowych (w tym chemiczne zapalenie opon mózgowych). Rzadko: drgawki, zawroty głowy. Częstość nieznana: nieprawidłowy EEG (elektroencefalogram), odczyn oponowy, stan padaczkowy, zaburzenia ruchowe (w tym zaburzenia mowy, afazja, dyzartria), parestezje, niedoczulica i zaburzenia czucia, przemijająca encefalopatia wywołana środkiem kontrastującym (w tym przemijająca utrata pamięci, śpiączka, osłupienie, niepamięć wsteczna).
Zaburzenia oka: Częstość nieznana: przemijająca ślepota korowa, światłowstręt.
Zaburzenia ucha i błędnika: Częstość nieznana: przemijająca utrata słuchu.
Zaburzenia żołądka i jelit: Często: nudności, wymioty.
Zaburzenia mięśniowo-szkieletowe i tkanki łącznej: Rzadko: bóle szyi, bóle pleców. Częstość nieznana: skurcz mięśni.
Zaburzenia ogólne i stany w miejscu podania: Rzadko: ból kończyn. Częstość nieznana: reakcje w miejscu podania.
BADANIE JAM CIAŁA
Należy najpierw zapoznać się z częścią „OGÓLNE". Poniżej opisano wszystkie działania niepożądane wraz z częstością ich występowania, które są specyficzne dla stosowania niejonowego monomerycznego radiologicznego środka kontrastującego w jamach ciała.
PODANIE DOUSTNE
Zaburzenia żołądka i jelit: Bardzo często: biegunka. Często: nudności, wymioty. Niezbyt często: ból żołądka.
HISTEROSALPINGOGRAFIA (HSG)
Zaburzenia żołądka i jelit: Bardzo często: ból podbrzusza.
ARTROGRAFIA
Zaburzenia mięśniowo-szkieletowe i tkanki łącznej: Częstość nieznana: zapalenie stawów.
Zaburzenia ogólne i stany w miejscu podania: Bardzo często: ból.
15 Opis wybranych działań niepożądanych
Odnotowano występowanie powikłań zakrzepowo-zatorowych u pacjentów poddanych kontrastowej angiografii tętnic: wieńcowych, mózgowych, nerkowych i peryferyjnych. Podanie środka kontrastującego mogło przyczynić się do wystąpienia tych powikłań (patrz punkt 4.4).
Odnotowano występowanie powikłań sercowych, w tym ostrego zawału mięśnia sercowego u pacjentów w trakcie lub po zakończeniu kontrastowej angiografii tętnic wieńcowych. Podwyższone ryzyko wystąpienia tych powikłań dotyczy pacjentów w podeszłym wieku lub pacjentów z ciężką chorobą wieńcową, niestabilną dławicą piersiową i dysfunkcją lewej komory serca (patrz punkt 4.4).
Bardzo rzadko środek kontrastujący może przekraczać barierę krew-mózg, co powoduje wychwyt środka kontrastuj ącego przez korę mózgową i może prowadzić do wystąpienia reakcji neurologicznych, takich jak drgawki, przemijające zaburzenia ruchowe lub czuciowe, przemijające uczucie splątania, przemijająca utrata pamięci i encefalopatia (patrz punkt 4.4).
Występowanie reakcji anafilaktycznej oraz wstrząsu anafilaktoidalnego może prowadzić do znacznego niedociśnienia tętniczego oraz związanych z nim objawów takich jak hipoksyjna encefalopatia, niewydolność nerek i wątroby (patrz punkt 4.4). W kilku przypadkach wynaczynienie środka kontrastującego spowodowało wystąpienie miejscowego bólu i obrzęku. Ból i obrzęk zazwyczaj ustępowały bez następstw klinicznych. Ponadto odnotowano stany zapalne, przypadki martwicy tkanek i zespołu ciasnoty przedziałów międzypowięziowych (patrz punkt 4.4).
Dzieci i młodzież U przedwcześnie urodzonych niemowląt, noworodków i innych dzieci odnotowano przypadki występowania przemijającej niedoczynności tarczycy po podaniu jodowego środka kontrastującego. Przedwcześnie urodzone niemowlęta są szczególnie wrażliwe na działanie jodu. Odnotowano przypadki występowania przemijającej niedoczynności tarczycy u niemowląt karmionych piersią przez kobiety, którym wielokrotnie podawano Nitigraf (patrz punkt 4.4).
Należy zapewnić odpowiednie nawodnienie przed i po podaniu środka kontrastowego, szczególnie u niemowląt i małych dzieci. Należy przerwać podawanie leków wykazujących działanie nefrotoksyczne. Zależny od wieku zmniejszony współczynnik filtracji kłębuszkowej może być odpowiedzialny za opóźnione wydalanie środków kontrastujących z organizmu.
Zgłaszanie podejrzewanych działań niepożądanych Po dopuszczeniu produktu leczniczego do obrotu istotne jest zgłaszanie podejrzewanych działań niepożądanych. Umożliwia to nieprzerwane monitorowanie stosunku korzyści do ryzyka stosowania produktu leczniczego. Osoby należące do fachowego personelu medycznego powinny zgłaszać wszelkie podejrzewane działania niepożądane za pośrednictwem Departamentu Monitorowania Niepożądanych Działań Produktów Leczniczych Urzędu Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych, Al. Jerozolimskie 181C, 02-222 Warszawa, tel.: + 48 22 49 21 301, faks: + 48 22 49 21 309, e-mail: [email protected] Działania niepożądane można zgłaszać również podmiotowi odpowiedzialnemu.
4.9 Przedawkowanie
Objawy Nie jest znana maksymalna dawka joheksolu, jaką można podać donaczyniowo. Szczególnie u pacjentów z zaburzeniami czynności nerek lub serca, należy brać pod uwagę możliwość przedawkowania. W przypadku przedawkowania występują głównie objawy zaburzeń krążenia w obrębie płuc i serca. Joheksol jest neurotoksyczny jedynie w minimalnym stopniu.
Badania przedkliniczne wskazują na duży margines bezpieczeństwa dla produktu leczniczego Nitigraf i nie wyznaczono stałej górnej granicy dawki dla rutynowego stosowania donaczyniowego. 16 U pacjentów z prawidłową czynnością nerek objawowe przedawkowanie jest mało prawdopodobne, jeśli w określonym czasie nie przekroczono dawki 2000 mg I/kg masy ciała. Jeśli podawane są duże dawki środka kontrastującego, na tolerancję produktu leczniczego przez nerki ma wpływ czas zabiegu (t 1/2
Możliwe jest przypadkowe przedawkowanie produktu leczniczego u dzieci, w szczególności podczas kompleksowej angiografii, zwłaszcza przy wcześniejszym podaniu środka o dużym stężeniu.
Leczenie Leczenie jest objawowe.
W przypadku pacjentów ze zmniejszoną czynnością nerek może być konieczna hemodializa.
Należy wyrównać zaburzenia gospodarki wodnej i elektrolitowej. Przez 3 kolejne doby należy monitorować czynność nerek. Jeśli zachodzi potrzeba, przedawkowany środek może być usunięty z organizmu metodą hemodializy. Nie ma specyficznego antidotum dla tego produktu leczniczego.
5. WŁAŚCIWOŚCI FARMAKOLOGICZNE
5.1 Właściwości farmakodynamiczne
Grupa farmakoterapeutyczna: rozpuszczalne w wodzie środki kontrastowe o małej osmolarności do badania RTG, wydalane przez nerki, kod ATC: V08AB02
Produkt leczniczy Nitigraf działa jak niejonowy, radiologiczny środek kontrastowy. Ponieważ nie zachodzi dysocjacja cząsteczek, liczba cząsteczek w stosunku do ilości atomów jodu potrzebnych do właściwego działania jest mniejsza niż w jonowych środkach kontrastowych. Wynikiem zmniejszonej toksyczności jest mniejsze ryzyko działań niepożądanych. Niejonowe środki kontrastowe nie mają istotnego klinicznie wp ływu na procesy krzepnięcia krwi.
5.2 Właściwości farmakokinetyczne
Blisko 100% dawki joheksolu podanej dożylnie jest wydalane w czasie 24 godzin w postaci niezmienionej na drodze filtracji kłębuszkowej. Czas połowiczej eliminacji wynosi 2 godziny, ale może być dłuższy w przypadku zaburzeń czynności nerek. Dzięki właściwościom hydrofilowym zachodzi dystrybucja zewnątrzkomórkowa. Nie wykryto metabolitów joheksolu. Joheksol nie ulega reakcji rozpadu z wolnym jodem jako produktem reakcji. Stopień wiązania joheksolu z białkami osocza jest bardzo niski.
5.3 Przedkliniczne dane o bezpieczeństwie
Brak jest danych przedklinicznych dotyczących bezpieczeństwa klinicznego, poza danymi zawartymi w innych punktach ChPL.
6. DANE FARMACEUTYCZNE
6.1 Wykaz substancji pomocniczych
Trometamol (TRIS) Sodu wapnia edetynian Kwas solny stężony (do ustalenia pH) Woda do wstrzykiwań
6.2 Niezgodności farmaceutyczne
Nie należy mieszać produktu leczniczego Nitigraf z innymi lekami. Należy stosować oddzielną igłę.
17
6.3 Okres ważności
Po rozcieńczeniu wodą pitną, trwałość produktu wynosi 6 godzin (przechowywać w temperaturze poniżej 30°C). Rozcieńczony produkt leczniczy jest przeznaczony tylko do stosowania w badaniach przewodu pokarmowego i odbytu oraz w tomografii komputerowej ze wzmocnieniem środkiem kontrastującym (CT).
6.4 Specjalne środki ostrożności podczas przechowywania
Przechowywać w temperaturze poniżej 30 o C. Przechowywać w opakowaniu zewnętrznym w celu ochrony przed światłem. Nie zamrażać. Chronić przed promieniowaniem wtórnym. Produkt może być przechowywany w szklanych fiolkach i butelkach przez jeden miesiąc w temperaturze 37°C. Warunki przechowywania produktu leczniczego po odtworzeniu, patrz punkt 6.3.
6.5 Rodzaj i zawartość opakowania
Fiolki 10, 20, 50, 75 i 100 ml oraz butelki 200 ml w tekturowych pudełkach. Fiolki oraz butelki wykonane są z bezbarwnego szkła typu I, zamknięte korkiem z gumy bromobutylowej z aluminiowym uszczelnieniem .
6.6 Specjalne środki ostrożności dotyczące usuwania i przygotowania produktu leczniczego do
stosowaniaTak jak w przypadku wszystkich produktów leczniczych do podawania pozajelitowego produkt leczniczy Nitigraf należy obejrzeć przed podaniem w celu wykrycia obecności zanieczyszczeń, zmian zabarwienia lub uszkodzenia butelki. Produkt leczniczy należy nabierać do strzykawki wyłącznie bezpośrednio przed podaniem. Jedna fiolka lub butelka jest przeznaczona do jednorazowego użycia, niezużytą część produktu leczniczego należy odrzucić.
7. PODMIOT ODPOWIEDZIALNY POSIADAJĄCY POZWOLENIE NA DOPUSZCZENIE DO
OBROTUJUSTE S.A.Q.F Avda. de San Pablo, 27 Hiszpania
8. NUMERY POZWOLEŃ NA DOPUSZCZENIE DO OBROTU
Pozwolenie nr
9. DATA WYDANIA PIERWSZEGO POZWOLENIA NA DOPUSZCZENIE DO OBROTU
I DATA PRZEDŁUŻENIA POZWOLENIAData wydania pierwszego pozwolenia na dopuszczenie do obrotu: